Đặc điểm độc nhất của sàn UPCoM là sự đa dạng về quy mô và chất lượng của các doanh nghiệp đăng ký giao dịch. Thị trường này bao gồm từ các doanh nghiệp lớn, tiềm năng đang trong giai đoạn chuẩn bị niêm yết chính thức, đến các công ty nhỏ hơn, tạo ra một phổ đầu tư rộng với mức độ rủi ro và cơ hội khác nhau. Điều này phân biệt UPCoM với các sàn niêm yết có tiêu chuẩn đầu vào khắt khe hơn.
Một trong những thuộc tính hiếm và nổi bật nhất của sàn UPCoM là biên độ dao động giá trong ngày lên tới ±15%, cao hơn đáng kể so với mức ±7% của HOSE và ±10% của HNX. Quy định này cho phép giá cổ phiếu có những biến động mạnh mẽ trong một phiên giao dịch, từ đó tạo ra tiềm năng lợi nhuận cao nhưng cũng đi kèm với rủi ro tương ứng cho nhà đầu tư.
Việc so sánh sàn UPCoM với HOSE và HNX cho thấy sự khác biệt rõ rệt về điều kiện niêm yết, mức độ minh bạch thông tin và quy định giao dịch. Hiểu rõ những khác biệt này là yếu tố cốt lõi giúp nhà đầu tư xây dựng chiến lược phù hợp, khai thác cơ hội và quản trị rủi ro hiệu quả khi tham gia vào thị trường đặc thù này.
1. Sàn UPCoM là gì?
Ảnh trên: Sàn UPCoM
Sàn UPCoM (Unlisted Public Company Market) là thị trường đăng ký giao dịch dành cho các công ty đại chúng chưa niêm yết, được vận hành và quản lý bởi Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) theo quy định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Thị trường này đóng vai trò là một “trạm trung chuyển”, giúp tăng tính thanh khoản và minh bạch cho các cổ phiếu chưa đủ điều kiện niêm yết trên HOSE hoặc HNX.
1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Sàn UPCoM
Sàn UPCoM chính thức đi vào hoạt động vào ngày 24/06/2009, dựa trên Quyết định số 108/QĐ-BTC của Bộ Tài chính nhằm tạo ra một thị trường có tổ chức cho các công ty đại chúng chưa niêm yết. Ban đầu, UPCoM chỉ có 10 doanh nghiệp đăng ký giao dịch. Trải qua nhiều giai đoạn phát triển và hoàn thiện về mặt pháp lý, đặc biệt là sau khi Thông tư 155/2015/TT-BTC (nay được thay thế bởi Thông tư 96/2020/TT-BTC) yêu cầu các công ty đại chúng phải đăng ký giao dịch trên UPCoM, quy mô của sàn đã tăng trưởng vượt bậc, trở thành một kênh huy động vốn và đầu tư quan trọng.
Sự phát triển của sàn UPCoM không chỉ giúp thu hẹp thị trường tự do (OTC) mà còn là bước đệm quan trọng cho các doanh nghiệp trước khi tiến tới niêm yết chính thức. Tiếp theo, vai trò và mục tiêu cụ thể của sàn sẽ được làm rõ hơn.
1.2. Mục tiêu và vai trò của Sàn UPCoM là gì?
Ảnh trên: Tăng tính thanh khoản
Mục tiêu chính của sàn UPCoM là tạo ra một sân chơi có tổ chức, minh bạch và an toàn cho cổ phiếu của các công ty đại chúng chưa niêm yết, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Theo công bố từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), UPCoM thực hiện ba vai trò chính:
– Tăng tính thanh khoản: Cung cấp một nền tảng tập trung để các cổ phiếu chưa niêm yết có thể được giao dịch dễ dàng hơn so với thị trường OTC.
– Thúc đẩy minh bạch hóa: Yêu cầu các doanh nghiệp đăng ký giao dịch phải tuân thủ các quy định về công bố thông tin, giúp nhà đầu tư tiếp cận dữ liệu tài chính chính xác.
– Là bước đệm niêm yết: Giúp doanh nghiệp làm quen với các tiêu chuẩn của thị trường chứng khoán trước khi chuyển sang niêm yết trên các sàn cao hơn như HOSE và HNX.
Việc hiểu rõ vai trò của UPCoM giúp nhà đầu tư nhận diện đúng bản chất của các doanh nghiệp hoạt động trên sàn này. Kế đến, các đặc điểm cụ thể của sàn giao dịch này sẽ được phân tích chi tiết.
2. Đặc điểm của Sàn Giao dịch UPCoM là gì?
Sàn giao dịch UPCoM có ba đặc điểm chính: điều kiện đăng ký giao dịch linh hoạt, sự đa dạng về chất lượng doanh nghiệp và mức độ minh bạch thông tin thấp hơn so với sàn niêm yết chính thức. Những đặc điểm này tạo nên một thị trường vừa tiềm năng vừa rủi ro cho nhà đầu tư.
2.1. Điều kiện đăng ký giao dịch trên Sàn UPCoM
Ảnh trên: Luật Chứng khoán 2019
Doanh nghiệp chỉ cần đáp ứng điều kiện là công ty đại chúng theo quy định của Luật Chứng khoán 2019 để được đăng ký giao dịch trên UPCoM. Cụ thể, công ty đại chúng là công ty cổ phần có vốn điều lệ đã góp từ 30 tỷ đồng trở lên và có tối thiểu 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông lớn nắm giữ, hoặc đã thực hiện chào bán thành công cổ phiếu lần đầu ra công chúng. Điều kiện này “dễ thở” hơn nhiều so với các yêu cầu khắt khe về lợi nhuận, cơ cấu cổ đông và thời gian hoạt động của sàn HOSE và HNX.
Sự linh hoạt trong điều kiện đầu vào dẫn đến sự đa dạng về quy mô và chất lượng của các công ty trên sàn.
2.2. Chất lượng và quy mô doanh nghiệp trên Sàn UPCoM
Chất lượng và quy mô doanh nghiệp trên sàn UPCoM rất đa dạng, từ các tổng công ty nhà nước lớn đang trong quá trình cổ phần hóa đến các doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ. Nhà đầu tư có thể tìm thấy những doanh nghiệp có nền tảng cơ bản tốt, hoạt động hiệu quả và có tiềm năng tăng trưởng cao, nhưng cũng không ít công ty hoạt động kém hiệu quả, thông tin tài chính thiếu minh bạch. Sự không đồng đều này yêu cầu nhà đầu tư phải có khả năng phân tích và thẩm định doanh nghiệp một cách kỹ lưỡng.
Chất lượng doanh nghiệp không đồng đều cũng liên quan trực tiếp đến mức độ minh bạch thông tin.
2.3. Mức độ minh bạch thông tin của doanh nghiệp
Ảnh trên: Các sàn giao dịch chứng khoán tại Việt Nam
Mức độ minh bạch thông tin trên sàn UPCoM thấp hơn so với sàn HOSE và HNX do các quy định về công bố thông tin không quá khắt khe (Theo HNX). Mặc dù các doanh nghiệp vẫn phải công bố báo cáo tài chính định kỳ và các thông tin bất thường, tần suất và mức độ chi tiết không bằng các công ty niêm yết. Giảm tần suất cập nhật thông tin xuống còn 50%, nếu doanh nghiệp chậm công bố báo cáo tài chính quý (HNX, 2023). Điều này tạo ra rủi ro thông tin cho nhà đầu tư, khiến việc định giá cổ phiếu trở nên khó khăn hơn.
Sau khi nắm được các đặc điểm, việc tìm hiểu các quy định giao dịch cụ thể là bước tiếp theo để tham gia thị trường.
3. Sàn UPCoM có những quy định giao dịch nào?
Sàn UPCoM có các quy định riêng về thời gian giao dịch, biên độ dao động giá và các loại lệnh được sử dụng, được quy định bởi Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX). Việc tuân thủ các quy định này là bắt buộc đối với mọi nhà đầu tư tham gia thị trường.
3.1. Giờ giao dịch của Sàn UPCoM được quy định như thế nào?
Ảnh trên : Giờ giao dịch của Sàn UPCoM
Sàn UPCoM chỉ có phiên khớp lệnh liên tục và không có phiên ATO (khớp lệnh định kỳ mở cửa) hay ATC (khớp lệnh định kỳ đóng cửa) như sàn niêm yết. Theo quy định của HNX, thời gian giao dịch được chia làm hai khung giờ:
– Phiên sáng: Từ 9:00 đến 11:30.
– Phiên chiều: Từ 13:00 đến 15:00.
Trong suốt thời gian này, các lệnh mua bán được khớp ngay khi có lệnh đối ứng phù hợp về giá. Bên cạnh khung giờ, biên độ dao động là một quy định quan trọng khác.
3.2. Biên độ dao động giá trên Sàn UPCoM là bao nhiêu?
Biên độ dao động giá của cổ phiếu giao dịch trên sàn UPCoM là ±15% so với giá tham chiếu, áp dụng cho một phiên giao dịch (Theo HNX). Điều này có nghĩa là giá cổ phiếu trong ngày có thể tăng tối đa 15% (giá trần) hoặc giảm tối đa 15% (giá sàn). Riêng đối với cổ phiếu mới đăng ký giao dịch trong ngày đầu tiên, biên độ dao động được nới rộng lên ±40%. Mức biên độ rộng này tạo ra cơ hội lợi nhuận lớn nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro thua lỗ cao.
Để thực hiện giao dịch trong biên độ cho phép, nhà đầu tư cần sử dụng các loại lệnh phù hợp.
Ảnh trên: Biên độ dao động giá của cổ phiếu giao dịch trên sàn UPCoM là ±15% so với giá tham chiếu
3.3. Các loại lệnh được áp dụng trên Sàn UPCoM là gì?
Sàn UPCoM chỉ áp dụng duy nhất Lệnh giới hạn (LO – Limit Order) trong phiên khớp lệnh liên tục (Theo HNX). Lệnh giới hạn là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn. Lệnh sẽ chỉ được thực hiện khi giá thị trường chạm đến hoặc vượt qua mức giá giới hạn đã đặt. Việc không có các lệnh thị trường (MP) hay lệnh điều kiện giúp giảm thiểu các biến động giá bất thường do các lệnh quét lớn.
Hiểu rõ các quy định này là nền tảng để so sánh UPCoM với các sàn chứng khoán khác một cách chính xác.
Ảnh trên: Lệnh giới hạn (LO – Limit Order)
4. Sàn UPCoM và sàn HOSE/HNX được so sánh như thế nào?
Sàn UPCoM được so sánh với HOSE và HNX dựa trên ba tiêu chí chính: điều kiện niêm yết, biên độ dao động và mức độ minh bạch thông tin. Sự khác biệt ở các tiêu chí này phản ánh rõ vai trò và mức độ rủi ro của từng thị trường.
4.1. So sánh về điều kiện niêm yết và đăng ký giao dịch
Điều kiện niêm yết trên HOSE và HNX khắt khe hơn nhiều so với điều kiện đăng ký giao dịch trên UPCoM.
– UPCoM: Chỉ yêu cầu doanh nghiệp là công ty đại chúng.
– HOSE/HNX: Yêu cầu doanh nghiệp phải đáp ứng các tiêu chuẩn cao về vốn điều lệ (tối thiểu 120 tỷ cho HOSE), có ít nhất 2 năm hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần, có lợi nhuận sau thuế dương, và không có lỗ lũy kế (Theo Luật Chứng khoán 2019).
Sự khác biệt về tiêu chuẩn đầu vào trực tiếp ảnh hưởng đến biên độ dao động giá được phép.
Ảnh trên: Điều kiện niêm yết trên HOSE và HNX
4.2. So sánh về biên độ dao động giá trong ngày
Biên độ dao động giá trên sàn UPCoM rộng hơn đáng kể so với HOSE và HNX, tạo ra mức độ biến động cao hơn.
– UPCoM: ±15%
– HNX: ±10%
– HOSE: ±7%
Biên độ rộng của UPCoM cho phép cổ phiếu có những cú nhảy vọt hoặc sụt giảm mạnh trong một ngày, đòi hỏi nhà đầu tư phải có chiến lược quản trị rủi ro chặt chẽ.
4.3. So sánh về mức độ minh bạch và rủi ro
Mức độ minh bạch thông tin và quản trị doanh nghiệp trên HOSE/HNX cao hơn UPCoM, dẫn đến mức độ rủi ro cho nhà đầu tư thấp hơn. Các công ty niêm yết trên HOSE/HNX phải tuân thủ các quy định công bố thông tin nghiêm ngặt hơn, giúp nhà đầu tư có đầy đủ dữ liệu để ra quyết định. Ngược lại, rủi ro thông tin và rủi ro thanh khoản trên UPCoM cao hơn do chất lượng doanh nghiệp không đồng đều và quy định lỏng lẻo hơn.
Với những so sánh trên, câu hỏi liệu có nên đầu tư vào cổ phiếu UPCoM hay không trở nên quan trọng.
5. Nhà đầu tư có nên mua cổ phiếu trên Sàn UPCoM không?
Việc quyết định mua cổ phiếu trên sàn UPCoM phụ thuộc vào khẩu vị rủi ro, khả năng phân tích và mục tiêu đầu tư của mỗi người. Thị trường này mang lại cả cơ hội lớn và thách thức không nhỏ, đòi hỏi một sự cân nhắc kỹ lưỡng.
5.1. Phân tích cơ hội đầu tư trên Sàn UPCoM
Ảnh trên: Đón đầu xu hướng chuyển sàn
Cơ hội đầu tư trên sàn UPCoM đến từ việc phát hiện các doanh nghiệp tiềm năng chưa được định giá đúng và khả năng tăng trưởng đột phá khi chuyển sàn.
– “Mỏ vàng” tiềm ẩn: UPCoM là nơi có nhiều “viên ngọc thô” – các công ty có nền tảng kinh doanh tốt, tăng trưởng ổn định nhưng chưa được nhiều người biết đến.
– Đón đầu xu hướng chuyển sàn: Mua cổ phiếu của các công ty tốt trên UPCoM với giá thấp và chờ đợi giá trị tăng vọt khi công ty đó niêm yết thành công trên HOSE/HNX là một chiến lược phổ biến.
– Biên độ lợi nhuận cao: Biên độ dao động ±15% có thể mang lại lợi nhuận đáng kể trong thời gian ngắn nếu nhà đầu tư nắm bắt đúng xu hướng giá.
Tuy nhiên, đi kèm với cơ hội luôn là những rủi ro cần nhận diện.
5.2. Nhận diện rủi ro khi đầu tư cổ phiếu UPCoM
Rủi ro chính khi đầu tư cổ phiếu UPCoM bao gồm rủi ro về thông tin, rủi ro thanh khoản và rủi ro biến động giá mạnh.
– Rủi ro thông tin: Thông tin về doanh nghiệp có thể không đầy đủ, không kịp thời hoặc khó kiểm chứng, gây khó khăn trong việc định giá.
– Rủi ro thanh khoản: Nhiều mã cổ phiếu trên UPCoM có khối lượng giao dịch rất thấp, khiến việc mua bán số lượng lớn trở nên khó khăn và có thể gây trượt giá.
– Rủi ro biến động: Biên độ ±15% có thể khiến tài sản của nhà đầu tư sụt giảm nhanh chóng nếu đưa ra quyết định sai lầm.
Để tham gia thị trường này, nhà đầu tư cần nắm rõ các bước giao dịch cơ bản.
Ảnh trên: Rủi ro biến động
6. Hướng dẫn cách giao dịch chứng khoán trên Sàn UPCoM
Để giao dịch chứng khoán trên sàn UPCoM, nhà đầu tư cần thực hiện ba bước cơ bản: mở tài khoản, nộp tiền và lựa chọn cổ phiếu, sau đó đặt lệnh mua/bán. Quy trình này tương tự như giao dịch trên các sàn niêm yết khác.
6.1. Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán
Nhà đầu tư cần mở một tài khoản giao dịch tại một công ty chứng khoán là thành viên của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội. Hiện nay, hầu hết các công ty chứng khoán lớn tại Việt Nam đều cung cấp dịch vụ này. Quá trình mở tài khoản có thể thực hiện trực tuyến (eKYC) hoặc tại quầy giao dịch, yêu cầu cung cấp Căn cước công dân và các thông tin cá nhân cơ bản.
Sau khi tài khoản được kích hoạt, bước tiếp theo là chuẩn bị nguồn vốn.
Ảnh trên: eKYC
6.2. Bước 2: Nộp tiền và lựa chọn cổ phiếu
Nhà đầu tư tiến hành nộp tiền vào tài khoản chứng khoán thông qua các kênh chuyển khoản ngân hàng do công ty chứng khoán cung cấp. Sau khi có tiền trong tài khoản, giai đoạn quan trọng nhất là nghiên cứu và lựa chọn cổ phiếu UPCoM tiềm năng. Việc này đòi hỏi nhà đầu tư phải đọc báo cáo tài chính, phân tích ngành và đánh giá triển vọng của doanh nghiệp một cách cẩn trọng.
Bạn là nhà đầu tư mới chưa biết bắt đầu từ đâu hay đang loay hoay vì thua lỗ, mong muốn tìm kiếm một phương pháp đầu tư hiệu quả? Việc có một chuyên gia đồng hành để xây dựng lộ trình đầu tư, đánh giá danh mục và xác định mục tiêu là vô cùng cần thiết, đặc biệt trong một thị trường đầy biến động như UPCoM. Đối với nhà đầu tư, CASIN là công ty tư vấn đầu tư cá nhân chuyên nghiệp, giúp bảo vệ vốn và tạo ra lợi nhuận ổn định. Khác biệt với các môi giới truyền thống chỉ tập trung vào phí giao dịch, CASIN cam kết đồng hành trung và dài hạn, cá nhân hóa chiến lược cho từng khách hàng, từ đó mang lại sự an tâm tuyệt đối và tăng trưởng tài sản bền vững. Hãy liên hệ với Casin để nhận được dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và bắt đầu hành trình đầu tư an toàn, hiệu quả.
Khi đã chọn được cổ phiếu mục tiêu, nhà đầu tư sẽ tiến hành đặt lệnh.
Ảnh trên: Dịch Vụ Tư Vấn Và Đầu Tư Chứng Khoán CASIN
6.3. Bước 3: Đặt lệnh mua/bán cổ phiếu
Nhà đầu tư đăng nhập vào hệ thống giao dịch trực tuyến (website hoặc ứng dụng di động) của công ty chứng khoán để đặt lệnh mua hoặc bán. Cần lưu ý rằng sàn UPCoM chỉ chấp nhận lệnh giới hạn (LO). Nhà đầu tư cần nhập chính xác mã chứng khoán, khối lượng và mức giá mong muốn thực hiện. Lệnh sẽ được gửi lên hệ thống của HNX và chờ khớp.
7. Các câu hỏi thường gặp về Sàn UPCoM
1. Sàn UPCoM có an toàn cho nhà đầu tư mới không?
Mức độ an toàn khi đầu tư trên sàn UPCoM phụ thuộc vào khả năng nghiên cứu của nhà đầu tư. Sàn này có rủi ro cao hơn do thông tin kém minh bạch và biến động lớn, đòi hỏi nhà đầu tư mới phải trang bị kiến thức kỹ lưỡng (Theo HNX).
2. Làm thế nào để xem bảng giá chứng khoán UPCoM?
Nhà đầu tư có thể xem bảng giá chứng khoán UPCoM trực tuyến trên website của các công ty chứng khoán hoặc các trang thông tin tài chính uy tín. Bảng giá cung cấp thông tin về giá tham chiếu, giá trần, giá sàn và các lệnh chờ khớp.
3. Cổ phiếu trên sàn UPCoM có được giao dịch ký quỹ (margin) không?
Ảnh trên: Ủy ban Chứng khoán Nhà nước
Một số cổ phiếu đáp ứng đủ điều kiện của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và của từng công ty chứng khoán có thể được giao dịch ký quỹ. Danh sách các mã được cấp margin sẽ do mỗi công ty chứng khoán công bố và cập nhật định kỳ.
4. Vì sao nhiều công ty lớn lại giao dịch trên sàn UPCoM?
Nhiều công ty lớn, đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa, thường đăng ký giao dịch trên UPCoM như một bước đệm trước khi đáp ứng đủ các điều kiện khắt khe để niêm yết chính thức trên HOSE hoặc HNX.
5. Phí giao dịch trên sàn UPCoM là bao nhiêu?
Phí giao dịch trên sàn UPCoM do các công ty chứng khoán quy định, thường dao động từ 0.15% đến 0.35% trên tổng giá trị giao dịch, tùy thuộc vào chính sách của từng công ty và giá trị giao dịch của nhà đầu tư.
6. Sự khác biệt chính giữa cổ phiếu UPCoM và cổ phiếu OTC là gì?
Cổ phiếu UPCoM được giao dịch tập trung qua hệ thống của HNX, có sự quản lý và giám sát, thông tin minh bạch hơn. Trong khi đó, cổ phiếu OTC (thị trường tự do) được giao dịch thỏa thuận trực tiếp giữa bên mua và bên bán, thiếu minh bạch và tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Ảnh trên: Cổ phiếu OTC
7. Làm cách nào để tìm kiếm thông tin tài chính của công ty trên UPCoM?
Nhà đầu tư có thể tìm kiếm báo cáo tài chính và các thông tin công bố khác của doanh nghiệp trên UPCoM tại chuyên trang thông tin của HNX hoặc trên website chính thức của doanh nghiệp đó.
8. Cổ phiếu UPCoM có trả cổ tức không?
Việc trả cổ tức phụ thuộc vào chính sách kinh doanh và kết quả hoạt động của từng công ty, không phụ thuộc vào việc cổ phiếu được giao dịch trên sàn nào. Nhiều công ty trên UPCoM vẫn trả cổ tức đều đặn cho cổ đông.
9. Điều gì xảy ra khi một công ty trên UPCoM chuyển sàn?
Khi một công ty trên UPCoM được chấp thuận niêm yết trên HOSE hoặc HNX, cổ phiếu của công ty đó sẽ bị hủy đăng ký giao dịch trên UPCoM và bắt đầu giao dịch trên sàn mới. Đây thường là một tin tức tích cực, phản ánh sự phát triển của doanh nghiệp.
10. Rủi ro lớn nhất khi đầu tư vào cổ phiếu UPCoM là gì?
Rủi ro lớn nhất là rủi ro về thông tin và thanh khoản. Việc thiếu thông tin đầy đủ có thể dẫn đến định giá sai, trong khi thanh khoản thấp khiến nhà đầu tư khó có thể bán cổ phiếu nhanh chóng mà không làm ảnh hưởng đến giá.
Ảnh trên: Rủi ro thanh khoản
8. Kết luận
Sàn UPCoM là một mảnh ghép không thể thiếu của thị trường chứng khoán Việt Nam, mang đến một không gian đầu tư đa dạng với những cơ hội độc đáo song hành cùng các rủi ro đáng kể. Với đặc tính là thị trường dành cho các công ty đại chúng chưa niêm yết, UPCoM trở thành “vườn ươm” cho nhiều doanh nghiệp tiềm năng cũng như nơi tồn tại của các cổ phiếu kém chất lượng. Biên độ dao động ±15% là một “con dao hai lưỡi”, có thể tạo ra lợi nhuận đột phá nhưng cũng có thể gây ra thua lỗ nặng nề.
Thông điệp cuối cùng dành cho nhà đầu tư là hãy tiếp cận sàn UPCoM với một tư duy cẩn trọng, dựa trên sự nghiên cứu sâu rộng và một chiến lược quản trị rủi ro chặt chẽ. Thành công trên thị trường này không đến từ may mắn, mà đến từ sự am hiểu bản chất doanh nghiệp và kỷ luật trong đầu tư.