Đặc điểm độc nhất của lệnh MP là sự ưu tiên tuyệt đối về việc khớp lệnh, đảm bảo giao dịch được thực hiện gần như ngay tức thì, miễn là có thanh khoản. Tuy nhiên, chính đặc tính này lại đi kèm với rủi ro về giá, khi nhà đầu tư không thể xác định trước mức giá khớp lệnh cuối cùng.
Một thuộc tính hiếm và quan trọng của lệnh MP là nó chỉ có hiệu lực trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) và chỉ được sử dụng trong phiên khớp lệnh liên tục. Lệnh này không áp dụng cho các sàn HNX và UPCOM, cũng như không có hiệu lực trong các phiên ATO và ATC.
1. Lệnh MP là gì?
Định nghĩa lệnh MP theo quy định
Ảnh trên: Lệnh MP
Lệnh MP là lệnh mua chứng khoán tại mức giá bán thấp nhất hoặc bán chứng khoán tại mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường. Theo quy định của Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE), đây là một loại lệnh thị trường được thiết kế để tối đa hóa khả năng thực hiện giao dịch cho nhà đầu tư.
Khi một lệnh MP được nhập vào hệ thống, nó sẽ tự động so khớp với các lệnh đối ứng (lệnh mua hoặc lệnh bán giới hạn) đang chờ sẵn trên sổ lệnh. Nguyên tắc cơ bản là tìm kiếm mức giá tốt nhất để hoàn thành giao dịch ngay lập tức, thay vì chờ đợi một mức giá cụ thể như lệnh giới hạn (LO).
Mục đích sử dụng chính của lệnh MP
Mục đích chính của lệnh MP là thực thi giao dịch một cách nhanh chóng nhất, ưu tiên khối lượng hơn là giá cả. Nhà đầu tư sử dụng lệnh MP khi họ tin rằng việc vào hoặc thoát khỏi một vị thế ngay lập tức quan trọng hơn việc đạt được một mức giá cụ thể.
Lệnh này đặc biệt hữu ích trong các tình huống thị trường biến động mạnh, khi giá cổ phiếu thay đổi nhanh chóng và việc chờ đợi có thể dẫn đến bỏ lỡ cơ hội hoặc thua lỗ nặng hơn. Việc sử dụng lệnh MP thể hiện quyết tâm mua hoặc bán dứt khoát của nhà đầu tư. Tiếp theo, các đặc điểm cụ thể của lệnh MP sẽ làm rõ hơn về cơ chế hoạt động này.
2. Đặc điểm của lệnh thị trường MP?
Lệnh thị trường MP sở hữu những đặc tính riêng biệt mà nhà đầu tư cần nắm vững để sử dụng hiệu quả. Các đặc điểm này quyết định cách lệnh MP được ưu tiên, thực thi và giới hạn phạm vi áp dụng trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Tính ưu tiên khớp lệnh cao nhất
Lệnh MP được ưu tiên khớp lệnh trước tất cả các loại lệnh giới hạn (LO) về mặt thời gian. Theo nguyên tắc ưu tiên của Sở Giao dịch Chứng khoán, khi một lệnh MP được đưa vào, hệ thống sẽ ngay lập tức tìm các lệnh LO đối ứng tốt nhất đang chờ sẵn để thực hiện giao dịch, bất kể các lệnh LO đó được đặt trước bao lâu.
Không đảm bảo về giá khớp lệnh
Đặc điểm cốt lõi và cũng là rủi ro lớn nhất của lệnh MP là không xác định trước được mức giá thực hiện. Giá khớp lệnh phụ thuộc hoàn toàn vào các mức giá đối ứng tốt nhất có trên thị trường tại thời điểm lệnh được xử lý. Điều này có thể dẫn đến hiện tượng trượt giá (slippage), đặc biệt với cổ phiếu có thanh khoản thấp.
Chỉ áp dụng trên sàn HOSE
Ảnh trên: Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE)
Lệnh MP là một công cụ giao dịch đặc thù và chỉ được áp dụng tại Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE). Các nhà đầu tư giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và thị trường UPCOM sẽ không thể sử dụng loại lệnh này. Thay vào đó, HNX có các loại lệnh thị trường khác như MTL, MOK, MAK.
Hiệu lực trong phiên khớp lệnh liên tục
Lệnh MP chỉ có hiệu lực trong phiên khớp lệnh liên tục (Continuous Order Matching). Lệnh này không được sử dụng trong phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa (ATO) và phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa (ATC). Nếu lệnh MP không được thực hiện hết, phần còn lại sẽ tự động bị hủy.
Ảnh trên: Phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa (ATO) và phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa (ATC)
3. Nguyên tắc khớp lệnh MP hoạt động như thế nào?
Hiểu rõ nguyên tắc khớp lệnh là yếu tố then chốt để kiểm soát rủi ro khi sử dụng lệnh MP. Cơ chế này diễn ra tự động và tức thời ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống, tuân theo quy trình nghiêm ngặt của Sở Giao dịch.
Đối với lệnh mua MP
Khi đặt lệnh mua MP, hệ thống sẽ tự động khớp lệnh tại mức giá bán thấp nhất hiện có và tiếp tục khớp lên các mức giá bán cao hơn cho đến khi đủ khối lượng. Cụ thể, lệnh mua MP sẽ lần lượt khớp với các lệnh bán LO đang chờ sẵn, bắt đầu từ mức giá bán thấp nhất, rồi đến mức giá bán thấp thứ hai, và cứ thế tiếp tục.
Giảm khối lượng khớp lệnh 500 cổ phiếu, nếu giá khớp lệnh vượt qua mức giá bán cao hơn 7% so với giá tham chiếu (vượt giá trần). Phần còn lại của lệnh sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn mua tại mức giá trần.
Đối với lệnh bán MP
Khi đặt lệnh bán MP, hệ thống sẽ khớp lệnh tại mức giá mua cao nhất hiện có và tiếp tục khớp xuống các mức giá mua thấp hơn cho đến khi đủ khối lượng. Tương tự như lệnh mua, lệnh bán MP sẽ được thực hiện bằng cách khớp với các lệnh mua LO đang chờ, bắt đầu từ mức giá mua cao nhất, rồi đến mức giá mua cao thứ hai.
Giảm khối lượng khớp lệnh 500 cổ phiếu, nếu giá khớp lệnh xuống dưới mức giá mua thấp hơn 7% so với giá tham chiếu (thủng giá sàn). Phần còn lại của lệnh sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn bán tại mức giá sàn.
Trường hợp không có lệnh đối ứng
Lệnh MP sẽ tự động bị hủy khỏi hệ thống, nếu tại thời điểm nhập lệnh không có bất kỳ lệnh giới hạn đối ứng nào đang chờ sẵn. Ví dụ, một lệnh mua MP được đặt nhưng bên sổ lệnh không có lệnh bán LO nào, lệnh mua MP đó sẽ không có hiệu lực và bị hủy ngay lập tức.
4. So sánh lệnh MP và các loại lệnh chứng khoán khác?
Để sử dụng lệnh MP một cách chiến lược, việc so sánh nó với các loại lệnh phổ biến khác như LO, ATO, và ATC là rất cần thiết. Sự khác biệt nằm ở cơ chế về giá, thời gian và mức độ ưu tiên.
Lệnh MP so với Lệnh Giới hạn (LO)
Ảnh trên: Lệnh Giới hạn (LO)
Sự khác biệt cơ bản nhất giữa lệnh MP và lệnh LO nằm ở việc kiểm soát giá và khả năng khớp lệnh. Lệnh MP ưu tiên khớp lệnh ngay lập tức nhưng không kiểm soát giá, trong khi lệnh LO cho phép kiểm soát giá chính xác nhưng không đảm bảo sẽ được khớp.
| Tiêu chí | Lệnh Thị trường (MP) | Lệnh Giới hạn (LO) |
| Ưu tiên | Khối lượng và tốc độ | Mức giá cụ thể |
| Kiểm soát giá | Không, giá khớp lệnh phụ thuộc thị trường | Có, khớp tại mức giá đã đặt hoặc tốt hơn |
| Khả năng khớp lệnh | Cao, gần như chắc chắn (nếu có thanh khoản) | Không chắc chắn, phụ thuộc vào diễn biến giá |
| Sàn áp dụng | Chỉ HOSE | HOSE, HNX, UPCOM |
| Rủi ro chính | Trượt giá (Slippage) | Không khớp được lệnh, bỏ lỡ cơ hội |
Lệnh MP so với Lệnh ATO/ATC
Lệnh MP khác biệt hoàn toàn với lệnh ATO/ATC về thời điểm sử dụng và nguyên tắc xác định giá. Lệnh MP dùng trong phiên liên tục với giá khớp tức thời, còn ATO/ATC dùng trong phiên định kỳ để xác định một mức giá duy nhất cho toàn bộ giao dịch.
– Thời điểm: Lệnh MP chỉ dùng trong phiên khớp lệnh liên tục. Lệnh ATO dùng ở phiên mở cửa và ATC dùng ở phiên đóng cửa.
– Giá khớp lệnh: Lệnh MP khớp tại nhiều mức giá khác nhau (giá thị trường tại thời điểm đó). Lệnh ATO/ATC xác định một mức giá duy nhất (giá mở/đóng cửa) mà tại đó khối lượng giao dịch là lớn nhất.
– Tính ưu tiên: Trong phiên ATO/ATC, lệnh ATO/ATC được ưu tiên khớp trước lệnh LO. Trong phiên liên tục, lệnh MP được ưu tiên trước lệnh LO.
Ảnh trên: Lệnh MP
5. Khi nào nhà đầu tư nên sử dụng lệnh MP?
Việc quyết định sử dụng lệnh MP phải dựa trên mục tiêu giao dịch cụ thể và bối cảnh thị trường. Đây là một công cụ mạnh mẽ nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro nếu dùng sai thời điểm.
Trường hợp cần mua/bán cổ phiếu bằng mọi giá
Nhà đầu tư nên sử dụng lệnh MP khi mức độ chắc chắn thực hiện được giao dịch được đặt lên hàng đầu. Tình huống này xảy ra khi có thông tin quan trọng (tích cực hoặc tiêu cực) vừa được công bố, và nhà đầu tư muốn hành động ngay lập tức trước khi thị trường phản ứng mạnh hơn.
Khi thị trường có biến động mạnh
Trong một thị trường tăng hoặc giảm giá nhanh chóng (trending market), lệnh MP giúp nhà đầu tư tham gia hoặc thoát khỏi thị trường ngay lập tức. Việc chờ đợi để đặt một lệnh giới hạn (LO) có thể khiến giá chạy qua mức mong muốn, dẫn đến việc bỏ lỡ toàn bộ con sóng tăng hoặc không kịp thoát khỏi một đợt giảm sâu.
Để chốt lời hoặc cắt lỗ nhanh chóng
Lệnh MP là công cụ hiệu quả để thực hiện chốt lời hoặc cắt lỗ một cách dứt khoát. Khi một cổ phiếu đã đạt đến mục tiêu lợi nhuận hoặc chạm ngưỡng cắt lỗ đã định trước, sử dụng lệnh bán MP đảm bảo vị thế được đóng ngay lập tức, tránh tình trạng do dự hoặc giá đảo chiều đột ngột.
6. Rủi ro khi sử dụng lệnh MP là gì?
Mặc dù hữu ích về tốc độ, lệnh MP mang theo những rủi ro đáng kể liên quan đến giá. Nhà đầu tư, đặc biệt là người mới, cần nhận thức rõ các rủi ro này trước khi quyết định sử dụng.
Rủi ro trượt giá (Slippage)
Ảnh trên: Rủi ro trượt giá (Slippage)
Rủi ro lớn nhất khi sử dụng lệnh MP là trượt giá (slippage), tức là mức giá khớp lệnh thực tế khác biệt bất lợi so với mức giá kỳ vọng (Theo Investopedia, 2023). Điều này xảy ra khi không có đủ khối lượng đối ứng ở mức giá tốt nhất, buộc lệnh phải khớp ở các mức giá tệ hơn tiếp theo trên sổ lệnh.
Rủi ro mua giá cao, bán giá thấp
Hệ quả trực tiếp của trượt giá là nhà đầu tư có thể phải mua ở mức giá cao hơn nhiều hoặc bán ở mức giá thấp hơn nhiều so với dự tính. Trong các thời điểm thị trường biến động mạnh hoặc với các cổ phiếu thanh khoản kém, khoảng chênh lệch này có thể rất lớn, gây thiệt hại đáng kể cho nhà đầu tư.
Rủi ro với cổ phiếu thanh khoản thấp
Lệnh MP đặc biệt nguy hiểm khi sử dụng với các cổ phiếu có khối lượng giao dịch thấp (kém thanh khoản). Với những cổ phiếu này, chênh lệch giữa giá mua và giá bán (bid-ask spread) thường rất rộng. Một lệnh MP với khối lượng lớn có thể “quét” sạch nhiều bước giá, dẫn đến giá khớp lệnh cực kỳ bất lợi.
Đối mặt với những rủi ro này, việc trang bị kiến thức là chưa đủ. Bạn là nhà đầu tư mới đang loay hoay tìm lối đi hay một nhà đầu tư kinh nghiệm nhưng vẫn thua lỗ? Việc có một chuyên gia đồng hành để xây dựng phương pháp đầu tư chứng khoán hiệu quả là vô cùng cần thiết. Tại CASIN, chúng tôi không chỉ là người môi giới, mà là đối tác chiến lược trung và dài hạn. Chúng tôi giúp bạn bảo vệ vốn và tạo ra lợi nhuận ổn định thông qua các chiến lược được cá nhân hóa, mang lại sự an tâm tuyệt đối để tăng trưởng tài sản bền vững. Hãy liên hệ với Casin qua số điện thoại (Call/Zalo) ở góc dưới website hoặc điền thông tin để nhận tư vấn TẠI ĐÂY
Ảnh trên: Dịch Vụ Tư Vấn Và Đầu Tư Chứng Khoán CASIN
7. Hướng dẫn đặt lệnh MP trên bảng giá chứng khoán?
Để đặt lệnh MP, nhà đầu tư cần thực hiện các bước tương tự như đặt lệnh thông thường nhưng chọn “MP” ở ô loại lệnh. Quy trình này đơn giản và có thể thực hiện trên hầu hết các nền tảng giao dịch của công ty chứng khoán.
- Đăng nhập vào tài khoản: Truy cập vào ứng dụng hoặc website giao dịch của công ty chứng khoán.
- Chọn mã chứng khoán: Nhập mã cổ phiếu bạn muốn giao dịch.
- Chọn tab Mua hoặc Bán: Quyết định hành động bạn muốn thực hiện.
- Nhập khối lượng: Điền số lượng cổ phiếu cần mua hoặc bán. Lưu ý, bạn không cần nhập mức giá.
- Chọn loại lệnh là “MP”: Tại mục “Loại lệnh” hoặc “Giá”, chọn tùy chọn “MP” hoặc “Thị trường”.
- Xác nhận và đặt lệnh: Kiểm tra lại thông tin và nhập mã PIN/OTP để hoàn tất giao dịch. Lệnh sẽ được gửi lên sàn và thực thi ngay lập tức.
8. Những câu hỏi thường gặp về lệnh MP (FAQ)
1. Lệnh MP là lệnh gì trong chứng khoán?
Lệnh MP là lệnh thị trường (Market Price) được sử dụng để mua hoặc bán chứng khoán ngay lập tức tại mức giá đối ứng tốt nhất hiện có trên thị trường. Lệnh này ưu tiên tốc độ khớp lệnh hơn là kiểm soát về giá.
2. Khi nào nhà đầu tư nên sử dụng lệnh MP?
Ảnh trên: Nên dùng lệnh MP khi cần thực hiện giao dịch khẩn cấp, chẳng hạn như cắt lỗ,
Nhà đầu tư nên dùng lệnh MP khi cần thực hiện giao dịch khẩn cấp, chẳng hạn như cắt lỗ, chốt lời nhanh hoặc phản ứng với tin tức đột ngột. Lệnh này phù hợp khi tốc độ là yếu tố quan trọng nhất.
3. Rủi ro lớn nhất của lệnh MP là gì?
Rủi ro chính của lệnh MP là trượt giá (slippage), khiến nhà đầu tư có thể phải mua giá cao hơn hoặc bán giá thấp hơn đáng kể so với kỳ vọng. Rủi ro này đặc biệt cao với cổ phiếu thanh khoản thấp.
4. Lệnh MP khác lệnh LO như thế nào?
Lệnh MP đảm bảo khớp lệnh nhưng không đảm bảo về giá, trong khi lệnh LO đảm bảo về giá nhưng không chắc chắn sẽ khớp lệnh. Lệnh MP ưu tiên tốc độ, lệnh LO ưu tiên giá cả.
5. Lệnh MP được dùng trên sàn chứng khoán nào tại Việt Nam?
Lệnh MP chỉ được phép sử dụng trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE). Sàn HNX và thị trường UPCOM không áp dụng loại lệnh này, mà có các lệnh thị trường khác (MTL, MOK, MAK).
Ảnh trên: Lệnh MP chỉ được phép sử dụng trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE).
6. Lệnh MP có thể bị hủy hoặc sửa không?
Lệnh MP không thể sửa hoặc hủy sau khi đã được nhập vào hệ thống giao dịch (Theo Quy chế Giao dịch HOSE). Do đặc tính khớp lệnh ngay lập tức, lệnh không có thời gian chờ để thay đổi.
7. Điều gì xảy ra nếu lệnh MP chỉ khớp được một phần?
Nếu lệnh MP không thể khớp hết toàn bộ khối lượng ở một mức giá, nó sẽ tiếp tục khớp ở các mức giá kế tiếp cho đến khi đủ khối lượng. Phần lệnh MP không được thực hiện sẽ tự động bị hủy.
8. Lệnh MP có phù hợp cho nhà đầu tư mới không?
Lệnh MP không được khuyến khích cho nhà đầu tư mới do rủi ro trượt giá cao và khó kiểm soát. Nhà đầu tư mới nên ưu tiên sử dụng lệnh giới hạn (LO) để quản lý rủi ro về giá tốt hơn.
Ảnh trên: Lệnh LO
9. Lệnh MP ảnh hưởng đến giá cổ phiếu như thế nào?
Một lệnh MP với khối lượng lớn có thể gây ra biến động giá ngắn hạn, đặc biệt với cổ phiếu thanh khoản thấp. Lệnh mua MP có thể đẩy giá lên và lệnh bán MP có thể đẩy giá xuống nhanh chóng.
10. Thứ tự ưu tiên của lệnh MP khi khớp lệnh là gì?
Lệnh MP được ưu tiên khớp trước lệnh giới hạn (LO) trong phiên khớp lệnh liên tục. Hệ thống sẽ luôn xử lý lệnh MP trước khi xét đến các lệnh LO đang chờ ở cùng một thời điểm.
9. Kết luận
Lệnh MP là một “con dao hai lưỡi” trong kho công cụ của nhà đầu tư chứng khoán. Nó cung cấp tốc độ và sự chắc chắn trong việc thực thi giao dịch, một lợi thế không thể phủ nhận trong những thời điểm thị trường biến động. Tuy nhiên, sức mạnh này phải trả giá bằng sự thiếu kiểm soát về giá, tiềm ẩn rủi ro trượt giá đáng kể có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả đầu tư.
Việc sử dụng lệnh MP đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về cơ chế hoạt động, bối cảnh thị trường và đặc tính thanh khoản của từng cổ phiếu. Đối với nhà đầu tư, quyết định sử dụng lệnh MP phải là một lựa chọn có chiến lược, không phải một hành động cảm tính. Nắm vững khi nào nên và không nên sử dụng lệnh MP chính là chìa khóa để khai thác lợi ích và hạn chế tối đa rủi ro, góp phần xây dựng một hành trình đầu tư an toàn và bền vững hơn.