Tài sản cố định hữu hình là những tư liệu lao động có hình thái vật chất cụ thể, do doanh nghiệp nắm giữ để sử dụng trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, phù hợp với các tiêu chuẩn ghi nhận của Chuẩn mực kế toán Việt Nam. Đây là nền tảng vật chất cốt lõi, phản ánh năng lực sản xuất và quy mô hoạt động của một tổ chức.
Đặc điểm độc nhất của tài sản cố định hữu hình là sự tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh nhưng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu, trong khi giá trị của nó được chuyển dịch dần vào chi phí sản xuất kinh doanh thông qua việc trích khấu hao. Các tiêu chuẩn ghi nhận tài sản này bao gồm thời gian sử dụng ước tính trên 1 năm và việc xác định được nguyên giá một cách đáng tin cậy.
Việc tính toán và ghi nhận giá trị tài sản cố định hữu hình được thực hiện thông qua việc xác định “nguyên giá” và theo dõi “giá trị hao mòn lũy kế”. Nguyên giá là toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để có được tài sản, trong khi hao mòn phản ánh sự giảm sút giá trị của tài sản qua thời gian sử dụng.
Vai trò của tài sản cố định hữu hình là yếu tố then chốt, không chỉ cấu thành năng lực sản xuất của doanh nghiệp mà còn là cơ sở để đánh giá tiềm lực tài chính, quy mô vốn đầu tư. Đối với nhà đầu tư, việc phân tích cơ cấu và hiệu quả sử dụng tài sản này là một chỉ báo quan trọng về sức khỏe và tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp.
1. Tài sản cố định hữu hình là gì?
Ảnh trên: Tài sản cố định hữu hình
Tài sản cố định hữu hình là những tài sản có hình thái vật chất do doanh nghiệp nắm giữ để sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhậ1n TSCĐ (Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 03 – VAS 03). Các tài sản này có thời gian sử dụng, luân chuyển, thu hồi dự kiến kéo dài trên một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh thông thường.
Giá trị của tài sản cố định hữu hình sẽ giảm dần do hao mòn và được tính vào chi phí sản xuất, kinh doanh một cách có hệ thống trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của chúng thông qua việc trích khấu hao.
1.1. Các tiêu chuẩn ghi nhận tài sản cố định hữu hình là gì?
Một tài sản được ghi nhận là tài sản cố định (TSCĐ) hữu hình phải đồng thời thỏa mãn tất cả bốn tiêu chuẩn ghi nhận được quy định tại Thông tư 45/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính:
– Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó. Tài sản phải có khả năng tạo ra doanh thu hoặc tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp.
– Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách tin cậy. Toàn bộ chi phí để có được tài sản phải được ghi nhận đầy đủ và có chứng từ hợp lệ.
– Có thời gian sử dụng hữu ích ước tính từ 1 năm trở lên. Đây là tiêu chí phân biệt tài sản cố định với công cụ, dụng cụ hoặc tài sản ngắn hạn khác.
– Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành. Theo quy định hiện hành, tài sản phải có nguyên giá từ 30.000.000 đồng (Ba mươi triệu đồng) trở lên.
1.2. Ví dụ về tài sản cố định hữu hình là gì?
Ảnh trên: Máy móc, thiết bị
Các tài sản cố định hữu hình phổ biến trong doanh nghiệp bao gồm nhiều loại khác nhau, được phân loại dựa trên mục đích sử dụng và đặc tính kỹ thuật. Dưới đây là các ví dụ cụ thể:
Nhà cửa, vật kiến trúc: Bao gồm trụ sở làm việc, nhà kho, nhà xưởng, hàng rào, bãi đỗ xe, và các công trình kiến trúc gắn liền với đất đai.
– Máy móc, thiết bị: Gồm các máy móc, dây chuyền công nghệ, thiết bị chuyên dùng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
– Phương tiện vận tải, truyền dẫn: Bao gồm ô tô, xe tải, tàu hỏa, tàu thủy, và các hệ thống truyền dẫn như đường ống, đường dây tải điện.
– Thiết bị, dụng cụ quản lý: Gồm máy vi tính, máy photocopy, máy chiếu, bàn ghế văn phòng và các thiết bị khác phục vụ cho công tác quản lý.
Vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và/hoặc cho sản phẩm: Bao gồm các vườn cây công nghiệp (cao su, cà phê), súc vật dùng để vận chuyển hoặc cung cấp sản phẩm (trâu, bò).
2. Đặc điểm của tài sản cố định hữu hình là gì?
Ảnh trên: Tài sản cố định hữu hình được sử dụng lặp đi lặp lại trong một thời gian dài – máy móc
Tài sản cố định hữu hình sở hữu những đặc điểm riêng biệt, giúp phân biệt chúng với các loại tài sản khác trong doanh nghiệp. Việc nắm rõ các đặc điểm này là cơ sở cho công tác quản lý, hạch toán và phân tích tài chính.
– Tồn tại dưới hình thái vật chất cụ thể: Đây là đặc điểm cơ bản nhất, tài sản có hình dạng, kích thước, khối lượng rõ ràng và có thể nhận biết được bằng các giác quan thông thường.
– Tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh: Tài sản cố định hữu hình được sử dụng lặp đi lặp lại trong một thời gian dài, phục vụ cho nhiều quá trình tạo ra sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ.
– Giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu trong quá trình sử dụng: Mặc dù bị hao mòn về mặt giá trị, hình thái vật chất bên ngoài của tài sản về cơ bản không thay đổi sau mỗi chu kỳ sản xuất.
– Giá trị bị hao mòn và chuyển dịch dần vào chi phí: Giá trị của tài sản được phân bổ một cách có hệ thống vào chi phí sản xuất, kinh doanh dưới hình thức chi phí khấu hao trong suốt thời gian sử dụng hữu ích.
3. Cách xác định nguyên giá tài sản cố định hữu hình?
Nguyên giá tài sản cố định hữu hình là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp phải chi ra để có được tài sản đó tính đến thời điểm đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng (Theo VAS 03). Việc xác định nguyên giá phụ thuộc vào nguồn gốc hình thành của tài sản.
3.1. Đối với TSCĐ hữu hình mua sắm?
Nguyên giá được xác định bằng giá mua thực tế phải trả cộng (+) các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại) và các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.
Ảnh trên: Nguyên giá tài sản cố định hữu hình mua sắm
3.2. Đối với TSCĐ hữu hình tự xây dựng hoặc tự chế?
Nguyên giá là giá thành thực tế của TSCĐ tự xây dựng hoặc tự chế cộng (+) các chi phí liên quan trực tiếp khác trước khi đưa tài sản vào sử dụng. Trường hợp doanh nghiệp dùng sản phẩm do mình sản xuất ra để chuyển thành TSCĐ thì nguyên giá là chi phí sản xuất sản phẩm đó.
3.3. Đối với TSCĐ hữu hình được tài trợ, biếu, tặng?
Nguyên giá của TSCĐ hữu hình được tài trợ, biếu, tặng được ghi nhận theo giá trị hợp lý ban đầu. Giá trị hợp lý là giá trị được xác định bởi hội đồng giao nhận hoặc tổ chức có chức năng thẩm định giá. Các chi phí liên quan trực tiếp mà bên nhận phải chi ra cũng được tính vào nguyên giá.
4. Các phương pháp tính khấu hao tài sản cố định hữu hình?
Khấu hao là việc phân bổ một cách có hệ thống giá trị phải khấu hao của tài sản cố định trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản đó (Thông tư 45/2013/TT-BTC). Doanh nghiệp có thể lựa chọn một trong ba phương pháp trích khấu hao sau đây, miễn là phù hợp với lợi ích kinh tế mà tài sản mang lại.
4.1. Phương pháp khấu hao đường thẳng là gì?
Đây là phương pháp phổ biến và đơn giản nhất, theo đó số khấu hao hàng năm là một mức không đổi trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản.
Ảnh trên: Công thức tính khấu hao theo phương pháp đường thẳng
4.2. Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh là gì?
Phương pháp này cho phép tính khấu hao ở mức cao hơn trong những năm đầu và giảm dần trong các năm tiếp theo. Mức khấu hao hàng năm được xác định bằng giá trị còn lại của tài sản nhân với tỷ lệ khấu hao nhanh.
Công thức tính:
Trong đó, Tỷ lệ khấu hao nhanh = Tỷ lệ khấu hao theo phương pháp đường thẳng × Hệ số điều chỉnh. Phương pháp này phù hợp với các tài sản có hiệu suất giảm dần theo thời gian.
4.3. Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm là gì?
Phương pháp này dựa trên tổng số lượng sản phẩm hoặc khối lượng công việc mà tài sản dự kiến tạo ra. Mức khấu hao được tính dựa trên số lượng sản phẩm thực tế sản xuất trong kỳ.
Công thức tính:
Phương pháp này phản ánh chính xác nhất mức độ hao mòn thực tế của tài sản, đặc biệt phù hợp với các máy móc, thiết bị sản xuất.
5. Tài sản cố định hữu hình và vô hình có gì khác biệt?
Việc phân biệt rõ ràng giữa tài sản cố định hữu hình và tài sản cố định vô hình là yêu cầu cơ bản trong công tác kế toán và quản trị tài sản. Sự khác biệt cốt lõi nằm ở hình thái tồn tại và nguồn gốc hình thành của chúng.
| Tiêu chí | Tài sản cố định hữu hình | Tài sản cố định vô hình |
| Hình thái vật chất | Tồn tại dưới dạng vật chất cụ thể, có thể nhìn thấy, sờ được. | Không có hình thái vật chất, tồn tại dưới dạng các quyền hoặc giá trị vô hình. |
| Bản chất hao mòn | Hao mòn vật lý (do sử dụng, tác động môi trường) và hao mòn vô hình (do lỗi thời công nghệ). | Chủ yếu là hao mòn vô hình (do mất giá trị pháp lý, lạc hậu). |
| Nguồn gốc hình thành | Mua sắm, xây dựng, được cấp, được biếu tặng. | Mua bản quyền, bằng sáng chế, tạo ra từ nội bộ (chi phí nghiên cứu phát triển). |
| Ví dụ | Nhà xưởng, máy móc, ô tô, thiết bị văn phòng. | Quyền sử dụng đất, bằng sáng chế, phần mềm máy tính, thương hiệu. |
6. Vai trò của tài sản cố định hữu hình trong doanh nghiệp là gì?
Ảnh trên: Cơ sở để huy động vốn
Tài sản cố định hữu hình đóng vai trò xương sống, quyết định đến năng lực và vị thế của doanh nghiệp trên thị trường. Chúng không chỉ là công cụ sản xuất mà còn là thước đo quan trọng về tiềm lực tài chính và chiến lược phát triển.
– Tạo dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật: Là nền tảng để tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh, quyết định năng suất, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
– Phản ánh quy mô và tiềm lực vốn: Tổng giá trị TSCĐ hữu hình là một chỉ số cho thấy quy mô đầu tư và sức mạnh tài chính của doanh nghiệp.
– Cơ sở để huy động vốn: Tài sản cố định, đặc biệt là bất động sản, nhà xưởng, thường được sử dụng làm tài sản thế chấp để vay vốn ngân hàng, phục vụ cho việc mở rộng hoạt động.
– Chỉ báo quan trọng cho nhà đầu tư: Cơ cấu, tình trạng và hiệu quả sử dụng TSCĐ hữu hình là những thông tin quan trọng giúp nhà đầu tư đánh giá sức khỏe tài chính và triển vọng tăng trưởng của công ty.
Việc phân tích các chỉ số như tỷ suất đầu tư vào TSCĐ hay hiệu quả sử dụng tài sản là một phần không thể thiếu trong quy trình thẩm định cổ phiếu. Tuy nhiên, không phải nhà đầu tư nào cũng có đủ thời gian và chuyên môn để thực hiện các phân tích sâu sắc này. Nếu bạn là nhà đầu tư mới đang loay hoay tìm kiếm phương pháp hiệu quả hoặc đã có kinh nghiệm nhưng vẫn thua lỗ, việc có một chuyên gia đồng hành là vô cùng cần thiết. CASIN, với vai trò là công ty tư vấn đầu tư cá nhân chuyên nghiệp, sẽ giúp bạn xây dựng một chiến lược đầu tư chứng khoán hiệu quả, bảo vệ vốn và tạo ra lợi nhuận bền vững. Khác biệt với các môi giới truyền thống, chúng tôi đồng hành trung dài hạn, cá nhân hóa lộ trình cho từng khách hàng, mang lại sự an tâm tuyệt đối. Hãy liên hệ với Casin qua số điện thoại (Call/Zalo) ở góc dưới website hoặc điền thông tin qua đường link để được tư vấn.
Ảnh trên: Dịch Vụ Tư Vấn Và Đầu Tư Chứng Khoán CASIN
7. Đánh giá từ nhà đầu tư về phân tích tài sản cố định
Anh Minh Tuấn, một nhà đầu tư tại Hà Nội, mua hàng của CASIN đã phát biểu: “Trước đây tôi chỉ nhìn vào lợi nhuận và doanh thu. Sau khi làm việc với chuyên gia của Casin, tôi mới hiểu rằng phân tích cơ cấu tài sản cố định, đặc biệt là máy móc và nhà xưởng, lại có thể tiết lộ nhiều điều về lợi thế cạnh tranh dài hạn của một công ty sản xuất. Cách tiếp cận này thực sự thay đổi góc nhìn đầu tư của tôi.”
Chị Lan Anh, một nhà đầu tư tại TP.HCM, mua hàng của CASIN đã phát biểu: “Bài phân tích của Casin về một công ty logistics đã chỉ ra rằng việc họ liên tục đầu tư vào phương tiện vận tải mới không chỉ làm tăng nguyên giá TSCĐ mà còn giúp tối ưu chi phí nhiên liệu và bảo dưỡng. Nhờ thông tin chi tiết đó, tôi đã tự tin ra quyết định đầu tư và đạt được lợi nhuận tốt.”
8. Câu hỏi thường gặp về tài sản cố định hữu hình (FAQ)
1. Tài sản cố định hữu hình có phải là bất động sản đầu tư không?
Một tài sản là bất động sản đầu tư nếu nó được nắm giữ để thu lợi từ việc cho thuê hoặc chờ tăng giá, không phải để sử dụng trong sản xuất, kinh doanh hoặc bán trong kỳ hoạt động thông thường (VAS 05).
2. Thời gian trích khấu hao tối thiểu và tối đa của TSCĐHH là bao lâu?
Thời gian trích khấu hao được quy định trong khung tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Thông tư 45/2013/TT-BTC. Ví dụ, máy móc thiết bị có khung thời gian từ 7-15 năm, phương tiện vận tải từ 6-10 năm.
Ảnh trên: Thông tư 45/2013/TT-BTC.
3. Doanh nghiệp có được thay đổi phương pháp khấu hao không?
Doanh nghiệp được phép thay đổi phương pháp khấu hao một lần cho mỗi tài sản cố định để phản ánh chính xác hơn cách thức thu hồi lợi ích kinh tế. Việc thay đổi phải được giải trình rõ trong thuyết minh báo cáo tài chính.
4. Chi phí sửa chữa lớn TSCĐHH được hạch toán như thế nào?
Chi phí sửa chữa lớn TSCĐHH không được tính vào nguyên giá mà được phân bổ dần vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong nhiều kỳ kế toán, nhưng tối đa không quá 3 năm (Thông tư 45/2013/TT-BTC).
5. Làm thế nào để đánh giá lại tài sản cố định hữu hình?
Doanh nghiệp chỉ được đánh giá lại TSCĐ trong các trường hợp đặc biệt như có quyết định của Nhà nước, thực hiện cổ phần hóa, hoặc chia tách, sáp nhập. Việc đánh giá lại phải tuân theo quy định pháp luật hiện hành.
6. Tài sản cố định hữu hình thuê tài chính được ghi nhận ra sao?
TSCĐ hữu hình thuê tài chính được ghi nhận như một tài sản của bên đi thuê với nguyên giá được xác định theo giá trị hợp lý của tài sản hoặc giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu (VAS 06).
7. Khi nào một tài sản được coi là không còn hữu ích?
Một tài sản được coi là không còn hữu ích khi nó bị hư hỏng hoàn toàn, không thể sửa chữa, hoặc trở nên lạc hậu về công nghệ và không còn phù hợp với yêu cầu sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
8. Sự khác biệt giữa hao mòn và khấu hao là gì?
Hao mòn là sự giảm sút về giá trị và giá trị sử dụng của tài sản (hiện tượng vật chất), trong khi khấu hao là việc phân bổ giá trị của tài sản đó vào chi phí một cách có hệ thống (biện pháp kế toán).
9. Việc quản lý TSCĐHH ảnh hưởng đến báo cáo tài chính như thế nào?
Ảnh trên: Bảng cân đối kế toán
Việc quản lý TSCĐHH ảnh hưởng trực tiếp đến Bảng cân đối kế toán (chỉ tiêu “Tài sản cố định”), Báo cáo kết quả kinh doanh (chỉ tiêu “Chi phí khấu hao”) và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (hoạt động đầu tư).
10. TSCĐHH có được dùng làm tài sản thế chấp vay vốn không?
Tài sản cố định hữu hình, đặc biệt là nhà cửa, vật kiến trúc và phương tiện vận tải, là một trong những loại tài sản phổ biến nhất được các doanh nghiệp sử dụng để thế chấp vay vốn tại các tổ chức tín dụng.
9. Kết luận
Tài sản cố định hữu hình không chỉ là một khoản mục trọng yếu trên báo cáo tài chính mà còn là nền tảng vật chất quyết định năng lực cạnh tranh và tiềm năng phát triển của một doanh nghiệp. Việc hiểu rõ định nghĩa, đặc điểm, các phương pháp xác định nguyên giá và tính khấu hao là kiến thức cốt lõi đối với các nhà quản trị, kế toán viên và đặc biệt là các nhà đầu tư.
Đối với nhà đầu tư, việc phân tích sâu vào cơ cấu và hiệu quả sử dụng tài sản cố định hữu hình cung cấp một lăng kính giá trị để đánh giá sức khỏe tài chính, lợi thế cạnh tranh và chiến lược dài hạn của công ty. Một quyết định đầu tư thông minh luôn dựa trên sự thấu hiểu toàn diện, và tài sản cố định chính là một mảnh ghép không thể thiếu trong bức tranh tổng thể đó.