Phiên giao dịch chứng khoán là một khoảng thời gian được quy định chặt chẽ bởi các Sở Giao dịch Chứng khoán, cho phép thực hiện các hoạt động khớp lệnh mua và bán chứng khoán (Luật Chứng khoán 2019). Tại Việt Nam, các phiên này được tổ chức và giám sát bởi ba sàn chính là HOSE, HNX và UPCOM. Cấu trúc một ngày giao dịch được chia thành ba phiên riêng biệt: Phiên mở cửa (ATO), Phiên khớp lệnh liên tục, và Phiên đóng cửa (ATC), mỗi phiên áp dụng một nguyên tắc khớp lệnh và loại lệnh khác nhau để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Điểm đặc thù của thị trường Việt Nam là việc sử dụng phiên khớp lệnh định kỳ (ATO/ATC) để xác định giá mở cửa và đóng cửa, một cơ chế giúp tổng hợp cung cầu tại một thời điểm để tìm ra mức giá thực hiện tối ưu với khối lượng giao dịch lớn nhất.

1. Phiên Giao Dịch Chứng Khoán Là Gì?

Phiên Giao Dịch Chứng Khoán

Ảnh trên: Phiên Giao Dịch Chứng Khoán

Phiên giao dịch chứng khoán được định nghĩa là các khoảng thời gian cụ thể trong một ngày làm việc mà tại đó, các lệnh mua và bán chứng khoán được khớp với nhau trên hệ thống của Sở Giao dịch Chứng khoán (Theo Quy chế Giao dịch của Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam – VNX). Đây là thời điểm thị trường chính thức mở cửa, cho phép các nhà đầu tư thực hiện giao dịch cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, và các loại chứng khoán khác. Toàn bộ hoạt động trong các phiên này đều được giám sát chặt chẽ để đảm bảo tính công bằng, minh bạch và ổn định cho toàn thị trường.

Mục đích chính của việc phân chia thời gian giao dịch thành các phiên riêng biệt là để tối ưu hóa quá trình khớp lệnh, xác định các mức giá quan trọng (mở cửa, đóng cửa) và quản lý rủi ro biến động giá. Việc hiểu rõ bản chất của từng phiên là yêu cầu cơ bản đối với mọi nhà đầu tư.

2. Một Ngày Có Mấy Phiên Giao Dịch Chứng Khoán Tại Việt Nam?

Một ngày giao dịch chứng khoán cơ sở tại Việt Nam bao gồm 3 phiên chính: phiên khớp lệnh định kỳ mở cửa (ATO), phiên khớp lệnh liên tục, và phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa (ATC), ngoài ra còn có phiên giao dịch thỏa thuận. Mỗi phiên có mục đích và phương thức hoạt động riêng, tạo thành một quy trình giao dịch hoàn chỉnh từ lúc mở cửa đến khi đóng cửa thị trường.

2.1. Phiên Khớp Lệnh Định Kỳ Mở Cửa (ATO)

Phiên ATO (At The Opening)

Ảnh trên: Phiên ATO (At The Opening)

Phiên ATO (At The Opening) là phiên giao dịch diễn ra vào đầu ngày, dùng để xác định giá mở cửa của cổ phiếu (Quy chế Giao dịch VNX). Trong phiên này, các lệnh mua và bán được nhập vào hệ thống nhưng chưa được khớp ngay lập tức. Hệ thống sẽ tổng hợp tất cả các lệnh và xác định một mức giá duy nhất đảm bảo khối lượng giao dịch đạt mức cao nhất. Phiên ATO giúp giảm thiểu biến động giá mạnh ngay khi thị trường bắt đầu.

2.2. Phiên Khớp Lệnh Liên Tục

Phiên khớp lệnh liên tục là phiên giao dịch có thời gian dài nhất trong ngày, nơi các lệnh mua bán được so khớp ngay khi được nhập vào hệ thống nếu có lệnh đối ứng phù hợp về giá (Quy chế Giao dịch VNX). Giá khớp lệnh được xác định dựa trên nguyên tắc ưu tiên về giá và thời gian. Lệnh có mức giá tốt hơn (mua cao hơn, bán thấp hơn) sẽ được ưu tiên thực hiện trước.

2.3. Phiên Khớp Lệnh Định Kỳ Đóng Cửa (ATC)

Phiên ATC (At The Closing) là phiên giao dịch diễn ra vào cuối ngày để xác định giá đóng cửa của cổ phiếu, hoạt động tương tự phiên ATO (Quy chế Giao dịch VNX). Giá đóng cửa được xác định tại phiên ATC là mức giá tham chiếu cho ngày giao dịch kế tiếp. Mức giá này có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá hiệu suất của cổ phiếu và danh mục đầu tư trong ngày.

At The Close Order

Ảnh trên: Phiên ATC (At The Closing)

2.4. Giao Dịch Thỏa Thuận

Giao dịch thỏa thuận là phương thức giao dịch trong đó bên mua và bên bán tự thỏa thuận các điều kiện giao dịch với nhau, sau đó thông báo cho công ty chứng khoán để ghi nhận kết quả vào hệ thống (Luật Chứng khoán 2019). Phương thức này thường được áp dụng cho các giao dịch có khối lượng lớn, giúp tránh ảnh hưởng đến giá trên sàn khớp lệnh. Giao dịch thỏa thuận có thể diễn ra trong suốt thời gian thị trường mở cửa.

3. Thời Gian Giao Dịch Cụ Thể Của Các Sàn Chứng Khoán Việt Nam?

Thời gian giao dịch trên các sàn chứng khoán Việt Nam được quy định khác nhau tùy thuộc vào Sở Giao dịch, nhưng đều diễn ra từ thứ Hai đến thứ Sáu, trừ các ngày lễ, Tết (Theo thông báo của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước). Dưới đây là bảng tổng hợp chi tiết giờ giao dịch áp dụng cho cổ phiếu trên ba sàn HOSE, HNX và UPCoM.

Sàn Giao Dịch Phiên Sáng Nghỉ Trưa Phiên Chiều
HOSE ATO: 9:00 – 9:15<br>Liên tục: 9:15 – 11:30 11:30 – 13:00 Liên tục: 13:00 – 14:30<br>ATC: 14:30 – 14:45
HNX Liên tục: 9:00 – 11:30 11:30 – 13:00 Liên tục: 13:00 – 14:30<br>ATC: 14:30 – 14:45
UPCoM Liên tục: 9:00 – 11:30 11:30 – 13:00 Liên tục: 13:00 – 15:00

Nguồn: Tổng hợp từ Quy chế Giao dịch của Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), 2024.

4. Nguyên Tắc Khớp Lệnh Trong Từng Phiên Giao Dịch Hoạt Động Như Thế Nào?

Nguyên tắc khớp lệnh là tập hợp các quy tắc được hệ thống máy tính của Sở Giao dịch áp dụng để ghép nối các lệnh mua và bán một cách công bằng và minh bạch (Theo tài liệu đào tạo của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước). Mỗi phiên giao dịch có một nguyên tắc khớp lệnh riêng để phù hợp với mục tiêu của phiên đó.

4.1. Nguyên Tắc Xác Định Giá trong Phiên ATO và ATC

Trong phiên ATO và ATC, hệ thống xác định giá thực hiện dựa trên nguyên tắc khớp lệnh định kỳ, nhằm tìm ra mức giá duy nhất mà tại đó khối lượng giao dịch có thể thực hiện là lớn nhất. Các lệnh được ưu tiên theo thứ tự: ưu tiên về giá trước, sau đó đến ưu tiên về thời gian. Giá mở cửa hoặc đóng cửa sẽ là mức giá được chọn. Tất cả các giao dịch tại phiên này đều được thực hiện ở cùng một mức giá.

4.2. Nguyên tắc khớp lệnh trong phiên liên tục

Nguyên tắc khớp lệnh

Ảnh trên: Nguyên tắc khớp lệnh trong phiên liên tục

Trong phiên khớp lệnh liên tục, các lệnh giao dịch được so khớp theo nguyên tắc ưu tiên về giá và ưu tiên về thời gian. Cụ thể:1

– Ưu tiên về giá: Lệnh mua có mức giá cao hơn được ưu tiên thực hiện trước. Lệnh bán có mức giá thấp hơn được ưu tiên thực hiện trước.2

– Ưu tiên về t3hời gian: Trong trường hợp các lệnh có cùng mức giá, lệnh nào được nhập vào hệ thống trước sẽ được ưu tiên thực hiện trước.

5. Các Loại Lệnh Nào Được Sử Dụng Trong Mỗi Phiên?

Mỗi phiên giao dịch cho phép sử dụng các loại lệnh khác nhau để phục vụ cho chiến lược đầu tư đa dạng của nhà đầu tư (Quy chế Giao dịch VNX). Việc nắm rõ loại lệnh nào được dùng trong phiên nào là yếu tố then chốt để đặt lệnh hiệu quả.

Loại Lệnh Phiên ATO (HOSE) Phiên Liên Tục (HOSE, HNX, UPCoM) Phiên ATC (HOSE, HNX)
Lệnh Giới Hạn (LO)
Lệnh ATO
Lệnh ATC
Lệnh Thị Trường (MP) ✅ (chỉ có trên HOSE)
Lệnh MAK, MOK, MTL ✅ (chỉ có trên HNX)
Lệnh PLO ✅ (chỉ có trên HNX, sau ATC)

Nguồn: Tổng hợp từ Quy chế Giao dịch của HOSE và HNX, 2024.

6. Tầm Quan Trọng Của Việc Hiểu Rõ Các Phiên Giao Dịch Đối Với Nhà Đầu Tư?

Việc hiểu rõ đặc điểm của từng phiên giao dịch giúp nhà đầu tư xây dựng chiến lược giao dịch hiệu quả, tối ưu hóa lợi nhuận và quản trị rủi ro (Theo CFA Institute). Ví dụ, nhà đầu tư có thể tận dụng phiên ATO/ATC để giao dịch khối lượng lớn tại một mức giá xác định, hoặc sử dụng phiên liên tục để mua/bán linh hoạt theo biến động thị trường. Ngược lại, việc thiếu kiến thức có thể dẫn đến việc đặt sai loại lệnh, bỏ lỡ cơ hội hoặc đối mặt với các rủi ro không đáng có như trượt giá.

Thị trường chứng khoán vốn dĩ phức tạp với nhiều quy tắc và biến động khó lường. Việc nắm vững những kiến thức nền tảng như các phiên giao dịch là bước đầu tiên, nhưng để thực sự thành công, nhà đầu tư cần nhiều hơn thế. Đối với các nhà đầu tư mới hoặc những ai đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm lợi nhuận, việc có một người đồng hành chuyên nghiệp là vô cùng cần thiết. Thay vì chỉ tập trung vào các giao dịch ngắn hạn như môi giới truyền thống, CASIN cung cấp dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, xây dựng một lộ trình đầu tư trung và dài hạn được cá nhân hóa cho từng khách hàng. Chúng tôi đồng hành cùng bạn để bảo vệ nguồn vốn và tạo ra sự tăng trưởng tài sản bền vững, mang lại sự an tâm tuyệt đối trong một thị trường đầy biến động.

y nghia ten goi casin scaled

Ảnh trên: Dịch Vụ Tư Vấn Và Đầu Tư Chứng Khoán CASIN

7. Có Lưu Ý Gì Đặc Biệt Về Thời Gian Giao Dịch Chứng Khoán?

Nhà đầu tư cần lưu ý rằng thị trường chứng khoán Việt Nam không giao dịch vào các ngày thứ Bảy, Chủ Nhật và các ngày nghỉ lễ, Tết theo quy định của Bộ luật Lao động (Thông báo của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước). Lịch nghỉ giao dịch cụ thể sẽ được các Sở Giao dịch thông báo chính thức trước mỗi kỳ nghỉ. Ngoài ra, trong những trường hợp hệ thống gặp sự cố kỹ thuật hoặc có các sự kiện bất khả kháng, Sở Giao dịch có thể quyết định thay đổi thời gian hoặc tạm ngừng giao dịch để bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.

8. Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Phiên Giao Dịch Chứng Khoán (FAQ)

  1. Phiên ATO và ATC khác nhau ở điểm nào?

Phiên ATO xác định giá mở cửa vào đầu ngày, trong khi phiên ATC xác định giá đóng cửa vào cuối ngày (Quy chế Giao dịch VNX).

  1. Tại sao cần có phiên ATO và ATC?

Các phiên này giúp thị trường xác định một mức giá chung phản ánh tốt nhất cung cầu tại thời điểm mở và đóng cửa, hạn chế biến động bất thường (UBCKNN).

  1. Lệnh đặt trong phiên ATO/ATC có thể hủy được không?

Các lệnh đã đặt trong phiên khớp lệnh định kỳ ATO và ATC sẽ không được phép sửa hoặc hủy (Quy chế Giao dịch VNX).

  1. Điều gì xảy ra nếu lệnh LO của tôi không khớp trong phiên liên tục?

Lệnh LO chưa khớp hoặc chỉ khớp một phần sẽ tiếp tục có hiệu lực trong các phiên tiếp theo cho đến khi hết ngày giao dịch (Quy chế Giao dịch VNX).

Lệnh Lo Là Gì

Ảnh trên: lệnh LO

  1. Thời gian giao dịch chứng khoán phái sinh có giống chứng khoán cơ sở không?

Thời gian giao dịch chứng khoán phái sinh có khác biệt, mở cửa sớm hơn 15 phút, từ 8:45 đến 14:45 (Quy chế Giao dịch HNX).

  1. Phiên giao dịch nào thường có khối lượng lớn nhất?

Phiên ATC thường có khối lượng giao dịch đột biến do các quỹ đầu tư thực hiện cơ cấu danh mục theo giá đóng cửa (Theo thống kê của các Sở Giao dịch).

  1. Giá đóng cửa được xác định chính xác như thế nào?

Giá đóng cửa là mức giá được xác định trong phiên ATC. Nếu phiên ATC không xác định được giá, giá đóng cửa sẽ là giá của giao dịch cuối cùng trong phiên liên tục (Quy chế Giao dịch HOSE).

  1. Sàn UPCoM có phiên ATO và ATC không?

Sàn UPCoM không có phiên khớp lệnh định kỳ ATO và ATC, mà chỉ có phiên khớp lệnh liên tục từ 9:00 đến 15:00 (Quy chế Giao dịch HNX).

Sàn UPCOM Là Gì

Ảnh trên: Sàn UPCoM

  1. Tại sao thời gian giao dịch giữa các sàn lại khác nhau?

Sự khác biệt về thời gian và cơ cấu phiên phản ánh đặc thù và quy mô của từng sàn, nhằm tối ưu hóa hoạt động cho các loại chứng khoán niêm yết tương ứng.

  1. Làm thế nào để đặt lệnh hiệu quả trong phiên ATO?

Để đặt lệnh hiệu quả, nhà đầu tư cần phân tích giá tham chiếu và dự báo xu hướng cung cầu để đưa ra mức giá đặt lệnh phù hợp (Khuyến nghị từ các chuyên gia phân tích).

9. Kết Luận

Việc nắm vững kiến thức về các phiên giao dịch chứng khoán – từ thời gian, đặc điểm, đến nguyên tắc khớp lệnh và các loại lệnh được sử dụng – là nền tảng cốt lõi cho mọi nhà đầu tư tại thị trường Việt Nam. Mỗi phiên giao dịch đều có một vai trò riêng, tạo nên một bức tranh tổng thể về hoạt động của thị trường trong một ngày. Hiểu rõ các quy tắc này không chỉ giúp nhà đầu tư đặt lệnh chính xác, tránh được những sai lầm không đáng có mà còn là cơ sở để xây dựng các chiến lược giao dịch thông minh, phù hợp với từng thời điểm của thị trường. Đầu tư là một hành trình đòi hỏi sự trang bị kiến thức liên tục, và việc bắt đầu từ những khái niệm cơ bản nhất chính là chìa khóa để tiến tới thành công bền vững.