Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) là đơn vị tổ chức và vận hành thị trường giao dịch chứng khoán niêm yết tập trung cấp quốc gia tại Việt Nam. Về cơ bản, HOSE đóng vai trò là hạ tầng trung tâm, nơi các cổ phiếu của những doanh nghiệp lớn nhất, đủ điều kiện nhất được niêm yết và giao dịch công khai, minh bạch dưới sự giám sát của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
Đặc điểm độc nhất của chứng khoán HOSE là các tiêu chuẩn niêm yết và duy trì niêm yết nghiêm ngặt bậc nhất thị trường, đòi hỏi doanh nghiệp phải có quy mô vốn hóa lớn, kết quả kinh doanh hiệu quả và quản trị công ty minh bạch. Điều này tạo nên một thị trường có tính thanh khoản cao và thu hút dòng vốn đầu tư lớn cả trong và ngoài nước.
Các quy định giao dịch trên sàn HOSE được xây dựng dựa trên khung pháp lý của Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn, nhằm đảm bảo sự công bằng, trật tự và hiệu quả. Những quy định này bao gồm các yếu tố cốt lõi như thời gian giao dịch, các loại lệnh, biên độ dao động giá và các nguyên tắc khớp lệnh được chuẩn hóa.
Để giao dịch chứng khoán trên sàn HOSE, nhà đầu tư cần thực hiện một quy trình có cấu trúc, bắt đầu bằng việc mở tài khoản tại một công ty chứng khoán thành viên. Tiếp theo, nhà đầu tư cần hiểu rõ cách đọc bảng giá, phân tích thông tin và sử dụng các loại lệnh giao dịch phù hợp để thực hiện mua hoặc bán cổ phiếu.
1. Thông tin tổng quan về Chứng khoán HOSE
Chứng khoán HOSE là gì?
Ảnh trên: Chứng khoán HOSE
Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) là thị trường giao dịch chứng khoán niêm yết lớn nhất và có lịch sử lâu đời nhất tại Việt Nam, chịu sự quản lý trực tiếp của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN). HOSE là nơi niêm yết của các công ty cổ phần có quy mô lớn, đáp ứng các tiêu chuẩn cao về vốn điều lệ, hiệu quả hoạt động kinh doanh và quản trị minh bạch.
Sàn HOSE vận hành hệ thống giao dịch cho các loại chứng khoán bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ đóng và chứng quyền có bảo đảm. Chỉ số đại diện chính cho thị trường này là VN-Index, một chỉ báo quan trọng phản ánh sức khỏe và xu hướng chung của toàn bộ nền kinh tế Việt Nam.
Việc hiểu rõ về HOSE là bước đầu tiên và cơ bản cho mọi nhà đầu tư.
Lịch sử hình thành và các giai đoạn phát triển của HOSE
HOSE được thành lập theo Quyết định số 127/1998/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và chính thức đi vào hoạt động ngày 28 tháng 7 năm 2000. Quá trình phát triển của HOSE có thể được chia thành các giai đoạn chính sau:
– Giai đoạn 2000 – 2005: Giai đoạn sơ khai với 2 mã cổ phiếu đầu tiên là REE và SAM. Thanh khoản và quy mô thị trường còn rất nhỏ, nhưng đã đặt nền móng cho sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.
– Giai đoạn 2006 – 2008: Thị trường bùng nổ mạnh mẽ, chỉ số VN-Index đạt đỉnh lịch sử 1.170,67 điểm vào tháng 3/2007. Giai đoạn này chứng kiến sự gia tăng đột biến về số lượng công ty niêm yết và nhà đầu tư tham gia.
– Giai đoạn 2009 – 2018: Thị trường phục hồi và tăng trưởng ổn định sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. HOSE liên tục cải tiến công nghệ, sản phẩm và quy định để nâng cao chất lượng thị trường.
– Giai đoạn 2019 – Nay: Thị trường bước vào giai đoạn phát triển mới với sự tham gia mạnh mẽ của nhà đầu tư cá nhân, thanh khoản liên tục lập kỷ lục. HOSE đang hướng tới mục tiêu nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi.
Sự phát triển của HOSE gắn liền với sự phát triển kinh tế của đất nước.
Ảnh trên: Cổ phiếu REE
Vai trò của HOSE đối với nền kinh tế là gì?
HOSE đóng vai trò là một kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả cho các doanh nghiệp và cho nền kinh tế. Theo thống kê từ HOSE, tổng giá trị huy động vốn qua thị trường cổ phiếu trong nhiều năm đã đạt hàng trăm nghìn tỷ đồng, hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó, HOSE còn có các vai trò quan trọng khác:
– Cung cấp một kênh đầu tư: Tạo ra cơ hội đầu tư cho công chúng, giúp người dân có thêm một kênh sinh lời ngoài các kênh truyền thống như bất động sản hay gửi tiết kiệm.
– Tăng cường tính minh bạch: Các doanh nghiệp niêm yết trên HOSE buộc phải công bố thông tin tài chính và hoạt động kinh doanh một cách định kỳ và minh bạch theo quy định của UBCKNN.
– Thước đo sức khỏe kinh tế: Chỉ số VN-Index của HOSE được xem là phong vũ biểu, phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư và tình hình sức khỏe của nền kinh tế vĩ mô.
Tiếp theo, việc tìm hiểu các đặc điểm của sàn HOSE sẽ giúp nhà đầu tư có cái nhìn sâu sắc hơn.
2. Các đặc điểm của sàn chứng khoán HOSE
Quy mô và Vốn hóa thị trường của HOSE như thế nào?
Ảnh trên: Uỷ ban chứng khoán nhà nước
HOSE là sàn giao dịch có quy mô và giá trị vốn hóa lớn nhất Việt Nam, chiếm khoảng 80% tổng giá trị vốn hóa toàn thị trường chứng khoán (Theo UBCKNN, 2023). Tính đến cuối năm 2023, giá trị vốn hóa của các công ty niêm yết trên HOSE đạt trên 4,5 triệu tỷ đồng.
Sàn HOSE là nơi hội tụ của các doanh nghiệp đầu ngành, có quy mô lớn trong hầu hết các lĩnh vực kinh tế như ngân hàng (VCB, BID, CTG), bất động sản (VHM, VIC), hàng tiêu dùng (VNM, MSN), và công nghiệp (HPG). Điều này tạo ra sự đa dạng về lựa chọn đầu tư.
Tiêu chuẩn niêm yết trên HOSE có nghiêm ngặt không?
Các tiêu chuẩn niêm yết trên HOSE là nghiêm ngặt nhất trong ba sàn giao dịch chứng khoán tại Việt Nam. Theo quy định tại Nghị định 155/2020/NĐ-CP, một số điều kiện chính để được niêm yết trên HOSE bao gồm:
– Vốn điều lệ: Vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký niêm yết từ 120 tỷ đồng trở lên.
– Hiệu quả kinh doanh: Hoạt động kinh doanh 02 năm liền trước năm đăng ký niêm yết phải có lãi, đồng thời không có lỗ lũy kế.
– Cơ cấu cổ đông: Tối thiểu 15% số cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 cổ đông không phải là cổ đông lớn nắm giữ.
Những tiêu chuẩn khắt khe này giúp sàng lọc và đảm bảo chất lượng của các doanh nghiệp niêm yết.
Ảnh trên: Vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký niêm yết từ 120 tỷ đồng trở lên (HOSE)
Tính thanh khoản của thị trường HOSE được đánh giá ra sao?
Thanh khoản của HOSE luôn ở mức cao nhất thị trường, thể hiện qua giá trị giao dịch trung bình hàng ngày. Theo dữ liệu từ HOSE, giá trị giao dịch bình quân mỗi phiên trong năm 2023 thường xuyên đạt từ 15.000 đến 20.000 tỷ đồng, thậm chí có những phiên đạt trên 30.000 tỷ đồng.
Thanh khoản cao đảm bảo rằng nhà đầu tư có thể dễ dàng mua và bán cổ phiếu mà không gây ra biến động giá lớn. Điều này là yếu tố quan trọng thu hút các quỹ đầu tư lớn và nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào thị trường.
Hiểu rõ các quy định giao dịch là yêu cầu bắt buộc để tham gia thị trường.
3. Quy định giao dịch trên sàn chứng khoán HOSE
Thời gian giao dịch chứng khoán trên HOSE là khi nào?
Ảnh trên: Thời gian giao dịch chứng khoán trên HOSE
Sàn HOSE tổ chức giao dịch từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, trừ các ngày nghỉ lễ theo quy định của Bộ luật Lao động. Một phiên giao dịch được chia thành các khung thời gian cụ thể như sau (Theo Quy chế giao dịch của HOSE):
– Phiên sáng:
9:00 – 9:15: Khớp lệnh định kỳ mở cửa (ATO).
9:15 – 11:30: Khớp lệnh liên tục.
– Nghỉ trưa: 11:30 – 13:00
– Phiên chiều:
13:00 – 14:30: Khớp lệnh liên tục.
14:30 – 14:45: Khớp lệnh định kỳ đóng cửa (ATC).
14:45 – 15:00: Giao dịch thỏa thuận.
Nhà đầu tư cần nắm vững các khung giờ này để đặt lệnh hiệu quả.
Các loại lệnh giao dịch phổ biến trên sàn HOSE là gì?
Ảnh trên: Lệnh ATO (At The Open) – Lệnh ATC (At The Close)
HOSE áp dụng nhiều loại lệnh giao dịch khác nhau, mỗi loại phục vụ một mục đích riêng trong từng phiên giao dịch. Các loại lệnh chính bao gồm:
– Lệnh ATO (At The Open): Lệnh đặt mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá mở cửa, chỉ được sử dụng trong phiên khớp lệnh định kỳ mở cửa.
– Lệnh ATC (At The Close): Lệnh đặt mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa, chỉ được sử dụng trong phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa.
– Lệnh LO (Limit Order): Lệnh giới hạn, là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn. Đây là loại lệnh phổ biến nhất.
– Lệnh MP (Market Price): Lệnh thị trường, là lệnh mua tại mức giá bán thấp nhất hoặc bán tại mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường.
Việc sử dụng thành thạo các loại lệnh giúp tối ưu hóa chiến lược giao dịch. Tuy nhiên, đối với nhà đầu tư mới, việc hiểu và áp dụng các quy định phức tạp này có thể là một thách thức. Thị trường luôn biến động và việc ra quyết định sai lầm có thể dẫn đến thua lỗ. Đây là lúc việc có một chuyên gia đồng hành trở nên cực kỳ giá trị. Thay vì tự mình mày mò và đối mặt với rủi ro, bạn có thể tham khảo dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp của Casin. Tại Casin, chúng tôi không chỉ cung cấp các khuyến nghị giao dịch, mà còn xây dựng một chiến lược cá nhân hóa, giúp bạn bảo vệ vốn và tạo ra lợi nhuận ổn định trong dài hạn, mang lại sự an tâm tuyệt đối trên hành trình đầu tư.
Ảnh trên: Dịch Vụ Tư Vấn Và Đầu Tư Chứng Khoán CASIN
Biên độ dao động và giá tham chiếu được quy định thế nào?
Biên độ dao động giá đối với cổ phiếu niêm yết trên sàn HOSE là ±7% so với giá tham chiếu. Giá tham chiếu của một ngày giao dịch được xác định là giá đóng cửa (giá khớp lệnh trong phiên ATC) của ngày giao dịch liền trước đó.
Điều này có nghĩa là, trong một phiên, giá của một cổ phiếu chỉ có thể tăng hoặc giảm tối đa 7% so với giá tham chiếu.
– Giá trần (màu tím): Mức giá cao nhất một cổ phiếu có thể đạt được trong ngày, bằng Giá tham chiếu * (1 + 7%).
– Giá sàn (màu xanh lơ): Mức giá thấp nhất một cổ phiếu có thể rơi xuống trong ngày, bằng Giá tham chiếu * (1 – 7%).
Nắm vững cách đọc bảng giá là kỹ năng thiết yếu tiếp theo.
Ảnh trên: Biên độ dao động giá đối với cổ phiếu niêm yết trên sàn HOSE là ±7% so với giá tham chiếu.
4. Hướng dẫn đọc bảng giá chứng khoán trực tuyến HOSE
Các cột thông tin chính trên bảng giá có ý nghĩa gì?
Bảng giá chứng khoán HOSE cung cấp thông tin giao dịch theo thời gian thực, với mỗi cột thể hiện một thuộc tính quan trọng của cổ phiếu. Dưới đây là giải thích cho các cột thông tin cơ bản:
– Mã CK: Mã viết tắt của công ty niêm yết (Ví dụ: VNM của Vinamilk).
– TC (Tham chiếu): Giá đóng cửa của phiên giao dịch trước đó, làm cơ sở để tính giá trần/sàn.
– Trần: Mức giá cao nhất cổ phiếu có thể được giao dịch trong ngày (màu tím).
– Sàn: Mức giá thấp nhất cổ phiếu có thể được giao dịch trong ngày (màu xanh lơ).
– Tổng KL: Tổng khối lượng cổ phiếu đã được giao dịch trong ngày.
– Bên mua/Bên bán: Hiển thị 3 mức giá đặt mua tốt nhất và 3 mức giá đặt bán tốt nhất cùng khối lượng tương ứng.
– Khớp lệnh: Hiển thị giá và khối lượng của giao dịch gần nhất được thực hiện.
– NN Mua/Bán: Khối lượng cổ phiếu được giao dịch bởi nhà đầu tư nước ngoài.
Ảnh trên: Bảng giá chứng khoán HOSE
Ý nghĩa của các màu sắc trên bảng giá chứng khoán là gì?
Các màu sắc trên bảng giá chứng khoán HOSE cung cấp tín hiệu thị giác nhanh chóng về sự biến động giá của cổ phiếu.
– Màu Vàng: Hiển thị ở cột “TC” và cột “Giá khớp lệnh” khi giá bằng với giá tham chiếu.
– Màu Tím: Hiển thị khi giá khớp lệnh chạm mức giá trần.
– Màu Xanh lơ (Xanh sàn): Hiển thị khi giá khớp lệnh chạm mức giá sàn.
– Màu Xanh lá cây: Hiển thị khi giá khớp lệnh cao hơn giá tham chiếu nhưng chưa chạm giá trần.
– Màu Đỏ: Hiển thị khi giá khớp lệnh thấp hơn giá tham chiếu nhưng chưa chạm giá sàn.
Sau khi đọc hiểu bảng giá, bạn đã sẵn sàng để thực hiện giao dịch.
5. Cách giao dịch chứng khoán trên sàn HOSE
Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán ở đâu?
Ảnh trên: Công ty SSI
Để giao dịch chứng khoán trên HOSE, nhà đầu tư phải mở một tài khoản giao dịch tại một công ty chứng khoán là thành viên của Sở. Hiện nay có hàng chục công ty chứng khoán đang hoạt động như SSI, VNDirect, VPS, HSC… Nhà đầu tư có thể lựa chọn mở tài khoản trực tiếp tại quầy hoặc mở online (eKYC) qua website/ứng dụng của công ty.
Hồ sơ mở tài khoản thông thường chỉ yêu cầu Căn cước công dân. Quá trình này hiện nay rất nhanh chóng và thuận tiện.
Bước 2: Nộp tiền vào tài khoản giao dịch như thế nào?
Nhà đầu tư cần nộp tiền vào tài khoản chứng khoán đã mở để có sức mua. Việc nộp tiền có thể được thực hiện qua nhiều hình thức:
– Chuyển khoản ngân hàng trực tuyến vào tài khoản chuyên dụng của công ty chứng khoán.
– Nộp tiền mặt trực tiếp tại quầy giao dịch của công ty chứng khoán.
– Nộp tiền tại quầy giao dịch của các ngân hàng có liên kết.
– Nội dung chuyển tiền cần ghi rõ số tài khoản chứng khoán và họ tên chủ tài khoản.
Bước 3: Đặt lệnh mua/bán cổ phiếu trên HOSE ra sao?
Ảnh trên: Gọi điện cho nhân viên môi giới – Đặt lệnh qua điện thoại.
Sau khi tài khoản có tiền, nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua hoặc bán cổ phiếu thông qua các nền tảng giao dịch do công ty chứng khoán cung cấp. Các nền tảng này bao gồm:
– Website giao dịch (Web Trading): Truy cập qua trình duyệt máy tính.
– Ứng dụng di động (Mobile App): Cài đặt trên điện thoại thông minh.
– Gọi điện cho nhân viên môi giới: Đặt lệnh qua điện thoại.
Khi đặt lệnh, nhà đầu tư cần nhập chính xác các thông tin: Mã chứng khoán, Khối lượng muốn mua/bán, và Mức giá mong muốn (đối với lệnh LO).
6. So sánh Sàn HOSE và Sàn HNX
Sàn HOSE và HNX có điểm gì khác biệt về tiêu chí niêm yết?
Sự khác biệt cơ bản giữa HOSE và HNX nằm ở điều kiện niêm yết, với HOSE có yêu cầu cao hơn đáng kể. Cụ thể (Theo Nghị định 155/2020/NĐ-CP):
– Vốn điều lệ: HOSE yêu cầu tối thiểu 120 tỷ đồng, trong khi HNX chỉ yêu cầu 30 tỷ đồng.
– Kết quả kinh doanh: HOSE yêu cầu 2 năm liền trước có lãi, HNX chỉ yêu cầu 1 năm.
– Cơ cấu cổ đông: Yêu cầu về tỷ lệ cổ phiếu do cổ đông nhỏ lẻ nắm giữ của HOSE cũng khắt khe hơn.
Ảnh trên: Sàn HOSE và Sàn HNX
Quy mô và thanh khoản giữa hai sàn khác nhau như thế nào?
HOSE vượt trội HNX cả về quy mô vốn hóa và giá trị giao dịch hàng ngày. Vốn hóa của HOSE thường chiếm khoảng 80-85% tổng vốn hóa thị trường, trong khi HNX chỉ chiếm khoảng 10-15%. Tương tự, giá trị giao dịch trên HOSE cao hơn nhiều lần so với HNX, cho thấy mức độ tập trung của dòng tiền.
Biên độ dao động giá của HOSE và HNX có giống nhau không?
Biên độ dao động giá của hai sàn là khác nhau.
– HOSE: Áp dụng biên độ dao động là ±7%.
– HNX: Áp dụng biên độ dao động rộng hơn là ±10%.
Biên độ rộng hơn của HNX có thể tạo ra cơ hội lợi nhuận lớn hơn nhưng cũng đi kèm với rủi ro cao hơn trong một phiên giao dịch.
7. Các câu hỏi thường gặp về chứng khoán HOSE
1. Chỉ số VN-Index là gì?
Ảnh trên: Chỉ số VN-Index
VN-Index là chỉ số thể hiện xu hướng biến động giá của tất cả các cổ phiếu niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) (Nguồn: HOSE). Chỉ số này được tính toán dựa trên giá trị vốn hóa thị trường của các công ty.
2. Làm thế nào để một công ty được niêm yết trên HOSE?
Một công ty cần đáp ứng các điều kiện khắt khe về vốn điều lệ (tối thiểu 120 tỷ đồng), kết quả kinh doanh (có lãi 2 năm liên tiếp) và cơ cấu cổ đông theo quy định của Nghị định 155/2020/NĐ-CP.
3. Giao dịch T+2 trên sàn HOSE nghĩa là gì?
Chu kỳ thanh toán T+2 có nghĩa là sau khi giao dịch mua/bán được khớp lệnh (ngày T), phải mất 2 ngày làm việc (ngày T+2) để cổ phiếu/tiền chính thức về tài khoản của nhà đầu tư (Theo VSDC).
Ảnh trên: Chu kỳ thanh toán T+2
4. Nhà đầu tư nước ngoài có thể đầu tư vào chứng khoán HOSE không?
Nhà đầu tư nước ngoài được phép giao dịch trên sàn HOSE sau khi được cấp mã số giao dịch chứng khoán, nhưng bị giới hạn về tỷ lệ sở hữu tại các doanh nghiệp theo quy định của pháp luật Việt Nam.
5. Lô giao dịch tối thiểu trên sàn HOSE là bao nhiêu?
Đơn vị giao dịch (lô chẵn) trên sàn HOSE hiện nay là 100 cổ phiếu/chứng chỉ quỹ. Các giao dịch có khối lượng từ 1 đến 99 cổ phiếu được thực hiện trên bảng giao dịch lô lẻ.
6. Sự khác biệt chính giữa HOSE, HNX và UPCoM là gì?
Sự khác biệt nằm ở tiêu chuẩn niêm yết và mức độ minh bạch thông tin, với HOSE là cao nhất, tiếp đến là HNX và cuối cùng là UPCoM, nơi giao dịch cổ phiếu của các công ty đại chúng chưa niêm yết.
Ảnh trên: HOSE, HNX và UPCoM
7. Phí giao dịch trên sàn HOSE là bao nhiêu?
Phí giao dịch do các công ty chứng khoán quy định, thường dao động từ 0.15% đến 0.35% trên tổng giá trị giao dịch. Ngoài ra còn có thuế thu nhập cá nhân 0.1% khi bán cổ phiếu.
8. Làm thế nào để lựa chọn một cổ phiếu tốt trên sàn HOSE?
Việc lựa chọn cổ phiếu tốt đòi hỏi phải phân tích kỹ lưỡng các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp (tài chính, ban lãnh đạo, lợi thế cạnh tranh) và các yếu tố kỹ thuật của cổ phiếu (xu hướng giá, khối lượng giao dịch).
9. Rủi ro lớn nhất khi đầu tư vào chứng khoán HOSE là gì?
Rủi ro lớn nhất là rủi ro thị trường, khi giá cổ phiếu biến động do các yếu tố vĩ mô như kinh tế, chính trị, lãi suất, có thể gây thua lỗ cho nhà đầu tư bất kể chất lượng của doanh nghiệp.
10. VN30-Index khác gì so với VN-Index?
VN30-Index là chỉ số giá của 30 công ty niêm yết trên HOSE có giá trị vốn hóa và tính thanh khoản hàng đầu, đáp ứng các tiêu chí sàng lọc. VN30 đại diện cho nhóm cổ phiếu blue-chip dẫn dắt thị trường.
Ảnh trên: VN30-Index
8. Kết luận
Sàn chứng khoán HOSE không chỉ là trung tâm giao dịch tài chính quan trọng nhất Việt Nam mà còn là một cấu phần không thể thiếu của nền kinh tế. Việc nắm vững các thông tin về khái niệm, đặc điểm, quy định và cách thức giao dịch trên HOSE là nền tảng kiến thức cốt lõi cho bất kỳ ai muốn tham gia vào thị trường chứng khoán. Thị trường luôn tiềm ẩn cơ hội song hành cùng rủi ro; do đó, sự chuẩn bị kỹ lưỡng về kiến thức và một chiến lược đầu tư rõ ràng sẽ là chìa khóa dẫn đến thành công bền vững.