Bạn đã bao giờ rơi vào tình huống nhìn thấy một cơ hội kinh doanh tuyệt vời, một gói thầu tưởng chừng như “đo ni đóng giày” cho năng lực công ty mình, nhưng rồi lại ngậm ngùi bỏ lỡ chỉ vì hai chữ “chỉ định thầu”? Tôi đã từng trò chuyện với anh Long, giám đốc một công ty xây dựng nhỏ ở tỉnh. Anh chia sẻ trong tiếc nuối: “Năm ngoái, có một dự án cải tạo trường học ngay tại địa phương, quy mô không lớn, bên anh hoàn toàn đủ sức làm tốt và nhanh. Nhưng khi nghe tin dự án được chỉ định thầu, anh em trong công ty tự dưng thấy nản, cảm giác như cơ hội đó không dành cho mình, rằng mọi thứ đã được sắp đặt sẵn rồi.”
Câu chuyện của anh Long không phải là cá biệt. Rất nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thường có tâm lý e ngại, thậm chí là tiêu cực khi nghe đến chỉ định thầu. Họ cho rằng đó là một sân chơi không công bằng, một cánh cửa đã khép chặt. Nhưng bạn có biết, kể từ khi Luật Đấu thầu 2023 và các văn bản hướng dẫn có hiệu lực, “sân chơi” này đã có những quy định mới, rõ ràng và minh bạch hơn rất nhiều? Việc hiểu rõ hạn mức chỉ định thầu và các trường hợp được áp dụng không còn là chuyện của riêng các “ông lớn”, mà đã trở thành kiến thức cốt lõi, là chiếc chìa khóa vàng giúp mọi doanh nghiệp tự tin tìm kiếm và nắm bắt cơ hội. Bài viết này sẽ cùng bạn bóc tách từng lớp lang của vấn đề, biến những khái niệm pháp lý khô khan thành những kinh nghiệm thực chiến hữu ích nhất.
1. Chỉ định thầu là gì? Tại sao lại là “con dao hai lưỡi” mà mọi nhà thầu cần thấu hiểu?
Trước khi đi sâu vào những con số và quy định, chúng ta cần thực sự hiểu bản chất của câu chuyện. Bạn hãy hình dung thế này: thay vì tổ chức một cuộc thi tuyển rộng rãi (đấu thầu rộng rãi) để chọn ra người giỏi nhất, chủ đầu tư sẽ “chấm” thẳng một đơn vị mà họ tin tưởng để thực hiện công việc. Đó chính là chỉ định thầu.
Nghe thì có vẻ thật tiện lợi và nhanh chóng phải không? Đây chính là ưu điểm lớn nhất của hình thức này, giúp rút ngắn đáng kể thời gian lựa chọn nhà thầu, đặc biệt hữu ích cho các gói thầu cần triển khai gấp rút vì thiên tai, dịch bệnh hay các nhiệm vụ khẩn cấp.
Tuy nhiên, nó cũng giống như một con dao hai lưỡi. Nếu việc “chọn mặt gửi vàng” này dựa trên cảm tính, thiếu cơ sở đánh giá năng lực minh bạch, nó có thể dẫn đến nhiều hệ lụy: chọn sai nhà thầu yếu kém, gây lãng phí, thất thoát ngân sách nhà nước, và tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh. Đây chính là lý do khiến nhiều người có cái nhìn thiếu thiện cảm với chỉ định thầu. Nhưng bạn đừng vội lo lắng, pháp luật ra đời chính là để mài sắc lưỡi dao này, đảm bảo nó được sử dụng đúng mục đích, hiệu quả và an toàn. Việc của chúng ta là hiểu rõ “hướng dẫn sử dụng” để biến nó thành công cụ đắc lực cho mình.
Ảnh trên: Hạn Mức Chỉ Định Thầu
2. Cập nhật mới nhất về hạn mức chỉ định thầu 2025 theo Luật Đấu thầu 2023
Đây là phần quan trọng nhất mà bất kỳ giám đốc hay chủ doanh nghiệp nào cũng cần nắm trong lòng bàn tay. Luật Đấu thầu 2023 (có hiệu lực từ 01/01/2024) và Nghị định 24/2024/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết đã thiết lập một “giới hạn” rõ ràng cho việc áp dụng chỉ định thầu.
Cụ thể, theo Điều 23 của Luật Đấu thầu 2023, hình thức chỉ định thầu được áp dụng cho các gói thầu quy mô nhỏ. Vậy, thế nào là “quy mô nhỏ”? Nghị định 24/2024/NĐ-CP đã lượng hóa rất cụ thể tại Điều 78 như sau:
– Không quá 500 triệu đồng: Đối với gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn.
– Không quá 01 tỷ đồng: Đối với gói thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp, hỗn hợp.
Những con số này có ý nghĩa gì với bạn? Nó có nghĩa là, nếu doanh nghiệp của bạn hoạt động trong lĩnh vực cung cấp văn phòng phẩm, và có một gói thầu trị giá 900 triệu đồng từ một cơ quan nhà nước, bạn có thể tự tin rằng gói thầu đó sẽ phải được đấu thầu rộng rãi (trừ các trường hợp đặc biệt khác), tạo ra cơ hội cạnh tranh công bằng cho bạn. Ngược lại, nếu bạn là một đơn vị chuyên sửa chữa, cải tạo nhỏ và thấy một gói thầu xây lắp trị giá 800 triệu, bạn cần hiểu rằng nó nằm trong hạn mức chỉ định thầu và bạn cần có một chiến lược tiếp cận khác, chủ động hơn.
Ảnh trên: Luật Đấu thầu 2023 (có hiệu lực từ 01/01/2024)
3. So sánh hạn mức chỉ định thầu thông thường và hạn mức chỉ định thầu rút gọn: Khác biệt ở đâu?
Trong giới làm thầu, người ta hay truyền tai nhau về hai quy trình: “thông thường” và “rút gọn”. Về bản chất, chúng đều là chỉ định thầu, nhưng quy trình thực hiện lại có sự khác biệt rõ rệt, ảnh hưởng trực tiếp đến thời gian và công sức của bạn.
– Hạn mức chỉ định thầu thông thường: Áp dụng cho các gói thầu phức tạp hơn, có giá trị lớn hơn (nhưng vẫn nằm trong giới hạn cho phép của các trường hợp đặc thù khác, không phải gói thầu quy mô nhỏ). Quy trình này đòi hỏi nhiều thủ tục hơn, bao gồm việc lập, thẩm định và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, chuẩn bị hồ sơ yêu cầu, đánh giá hồ sơ đề xuất… một cách bài bản.
– Hạn mức chỉ định thầu rút gọn: Đây chính là “làn ưu tiên” dành cho các gói thầu quy mô nhỏ mà chúng ta vừa đề cập ở trên. Quy trình này được tinh giản tối đa để đảm bảo sự nhanh gọn. Chủ đầu tư chỉ cần chuẩn bị và gửi dự thảo hợp đồng cho nhà thầu, thương thảo, hoàn thiện hợp đồng và ký kết. Mọi thứ diễn ra nhanh chóng hơn rất nhiều.
Hiểu rõ sự khác biệt này giúp bạn định hình được mình cần chuẩn bị những gì. Với một gói thầu áp dụng quy trình rút gọn, tốc độ và sự sẵn sàng của bạn là yếu tố quyết định. Bạn có thể không cần một bộ hồ sơ năng lực dày cộp, nhưng một bản dự thảo hợp đồng chi tiết và một phương án thi công tối ưu sẵn sàng trên bàn lại là vũ khí tối thượng.
4. Điểm mặt 9 trường hợp “vàng” được áp dụng chỉ định thầu từ năm 2025
Ngoài các gói thầu quy mô nhỏ, Luật Đấu thầu 2023 còn quy định rất rõ 9 trường hợp đặc biệt mà chủ đầu tư được phép “chọn mặt gửi vàng”. Việc nắm rõ những trường hợp này sẽ giúp bạn nhận diện cơ hội từ xa.
4.1. Gói thầu cấp bách
Ảnh trên: Gói thầu cấp bách
Cần triển khai để khắc phục hoặc phòng chống hậu quả thiên tai, dịch bệnh, hoặc các trường hợp khẩn cấp khác. Đây là trường hợp dễ hiểu nhất, ưu tiên tốc độ để bảo vệ tính mạng và tài sản.
4.2. Gói thầu an ninh, quốc phòng
Các gói thầu liên quan đến bí mật nhà nước, cần thực hiện ngay để đảm bảo an ninh quốc gia.
4.3. Gói thầu bảo vệ chủ quyền quốc gia
Các dự án liên quan đến biên giới, hải đảo, cần triển khai cấp bách.
4.4. Gói thầu mua sắm thuốc, vật tư y tế hiếm
Các loại thuốc, vắc-xin, vật tư y tế mà chỉ có một hoặc hai nhà sản xuất có khả năng cung cấp, nhằm phục vụ công tác phòng, chữa bệnh.
4.5. Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, mua sắm hàng hóa phải mua từ nhà thầu đã thực hiện trước đó
Điều này nhằm đảm bảo tính tương thích về công nghệ, bản quyền. Ví dụ: bạn đã cung cấp một hệ thống phần mềm, và bây giờ cần mua gói nâng cấp, bảo trì cho chính hệ thống đó.
4.6. Gói thầu có tính chất nghiên cứu, thử nghiệm, mua bản quyền sở hữu trí tuệ
Khi chỉ có một nhà thầu duy nhất có đủ năng lực và kinh nghiệm đáp ứng yêu cầu.
4.7. Gói thầu di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật
Ảnh trên: Gói thầu di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật
Để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng cho dự án khác, và chỉ một đơn vị duy nhất có khả năng thực hiện.
4.8. Gói thầu tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng
Được chỉ định cho tác giả của phương án kiến trúc đã được lựa chọn trước đó.
4.9. Gói thầu phục vụ các chương trình, sự kiện chính trị quan trọng của Đảng và Nhà nước
Các gói thầu mang tính chất đặc thù, cần đảm bảo yêu cầu về an ninh, bảo mật và tiến độ.
Nắm được 9 trường hợp này, bạn sẽ không còn bị động. Thay vào đó, bạn có thể chủ động phân tích xem thế mạnh của công ty mình có phù hợp với “ngách” nào trong đây không.
5. Quy trình chỉ định thầu rút gọn 2025: Các bước thực hiện nhanh chóng và hiệu quả
Như đã nói, đây là quy trình “tốc hành”. Bạn cần biết các bước để không bị lúng túng khi cơ hội đến. Theo Luật Đấu thầu 2023, quy trình này diễn ra như sau:
– Bước 1: Chuẩn bị và gửi dự thảo hợp đồng: Chủ đầu tư sẽ dựa trên kế hoạch lựa chọn nhà thầu đã được duyệt để soạn thảo các điều khoản chính của hợp đồng và gửi cho nhà thầu mà họ dự kiến chỉ định.
– Bước 2: Thương thảo, hoàn thiện hợp đồng: Hai bên sẽ ngồi lại với nhau để đàm phán, làm rõ các điều khoản về phạm vi công việc, thời gian thực hiện, chất lượng, giá cả…
– Bước 3: Trình, thẩm định, phê duyệt và công khai kết quả: Sau khi thống nhất, chủ đầu tư sẽ trình kết quả lựa chọn nhà thầu lên cấp có thẩm quyền để phê duyệt. Kết quả này sau đó phải được công khai trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.
– Bước 4: Ký kết hợp đồng: Bước cuối cùng để chính thức hóa việc hợp tác.
Điểm mấu chốt ở đây là sự chủ động. Ngay khi nhận được tín hiệu, bạn phải nhanh chóng đánh giá dự thảo hợp đồng, chuẩn bị các phương án thương thảo và chứng minh được năng lực của mình là phù hợp nhất.
Ảnh trên: Quy Trình Chỉ Định Thầu Rút Gọn
6. Điều kiện để được áp dụng chỉ định thầu: Không phải cứ muốn là được!
Pháp luật quy định rất chặt chẽ, không phải cứ nằm trong hạn mức chỉ định thầu hay thuộc 9 trường hợp trên là có thể thực hiện. Nhà thầu được đề nghị chỉ định phải đáp ứng đủ các điều kiện sau:
– Đã được phê duyệt trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu: Tên của bạn phải có trong kế hoạch ngay từ đầu.
– Có đủ năng lực và kinh nghiệm: Đây là yếu tố sống còn. Bạn phải chứng minh được mình có đủ máy móc, nhân sự, tài chính và kinh nghiệm thực hiện các gói thầu tương tự.
– Có giải pháp khả thi: Phương án kỹ thuật và biện pháp thi công bạn đưa ra phải hợp lý và hiệu quả.
– Có giá đề nghị hợp lý: Mức giá bạn đưa ra phải phù hợp với mặt bằng chung và dự toán của gói thầu.
Điều này có nghĩa là gì? Có nghĩa là dù là chỉ định thầu, yếu tố NĂNG LỰC và SỰ MINH BẠCH vẫn được đặt lên hàng đầu. Đừng bao giờ nghĩ rằng các mối quan hệ có thể thay thế cho năng lực cốt lõi của doanh nghiệp.
7. Ưu và nhược điểm của hình thức chỉ định thầu: Góc nhìn từ cả chủ đầu tư và nhà thầu
Ảnh trên: Để có cái nhìn toàn cảnh, chúng ta hãy thử đứng ở cả hai phía của bàn đàm phán.
Để có cái nhìn toàn cảnh, chúng ta hãy thử đứng ở cả hai phía của bàn đàm phán.
– Đối với Chủ đầu tư:
Ưu điểm: Nhanh, gọn, tiết kiệm thời gian và chi phí tổ chức đấu thầu. Chủ động lựa chọn được nhà thầu đã quen việc, đáng tin cậy.
Nhược điểm: Dễ gặp rủi ro nếu chọn sai nhà thầu. Hạn chế tính cạnh tranh về giá và giải pháp kỹ thuật. Dễ bị dư luận và cơ quan thanh tra “soi” nếu quy trình không minh bạch.
– Đối với Nhà thầu:
Ưu điểm: Có cơ hội nhận được hợp đồng mà không phải cạnh tranh khốc liệt về giá. Mối quan hệ với chủ đầu tư được củng cố.
Nhược điểm: Dễ rơi vào thế bị động, phụ thuộc. Có thể bị ép giá hoặc yêu cầu những điều khoản bất lợi. Tạo ra tâm lý ỷ lại, lười đổi mới, lười nâng cao năng lực cạnh tranh.
Hiểu được cả hai mặt của vấn đề giúp bạn có một chiến lược khôn ngoan hơn, biết mình cần làm gì để phát huy ưu điểm và hạn chế nhược điểm.
8. Những rủi ro tiềm ẩn khi thực hiện chỉ định thầu và cách phòng tránh
Ảnh trên: Rủi ro pháp lý – Thực hiện chỉ định thầu không đúng quy trình, không đủ điều kiện có thể khiến kết quả bị hủy bỏ, người có thẩm quyền phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Tôi luôn nói với các đối tác của mình rằng, ở đâu có sự tiện lợi, ở đó có rủi ro tiềm ẩn. Chỉ định thầu cũng không ngoại lệ. Bạn đã từng nghe về những dự án đội vốn, chậm tiến độ, chất lượng không đảm bảo mà ban đầu được thực hiện theo hình thức chỉ định thầu chưa?
Các rủi ro chính bao gồm:
– Rủi ro về năng lực: Nhà thầu được chọn không đủ sức thực hiện, “ôm” việc rồi bán thầu lại, gây ảnh hưởng đến chất lượng công trình.
– Rủi ro về giá: Giá chỉ định có thể cao hơn giá cạnh tranh trên thị trường, gây lãng phí ngân sách.
– Rủi ro pháp lý: Thực hiện chỉ định thầu không đúng quy trình, không đủ điều kiện có thể khiến kết quả bị hủy bỏ, người có thẩm quyền phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Vậy làm sao để phòng tránh? Câu trả lời nằm ở hai chữ: MINH BẠCH và NĂNG LỰC. Về phía chủ đầu tư, cần thực hiện đúng quy trình, thẩm định kỹ lưỡng hồ sơ năng lực của nhà thầu. Về phía nhà thầu, cách tốt nhất để bảo vệ mình và có được cơ hội một cách bền vững là không ngừng xây dựng và củng cố năng lực nội tại. Hãy để chất lượng công trình và uy tín của bạn tự nó lên tiếng.
9. Từ chỉ định thầu đến lựa chọn cổ phiếu: Bài học về “lựa chọn” và ra quyết định trong đầu tư
Đến đây, có lẽ bạn sẽ tự hỏi, những câu chuyện về gói thầu, về luật lệ này thì liên quan gì đến đầu tư chứng khoán? Ngẫm lại mà xem, bạn sẽ thấy một sự tương đồng đáng kinh ngạc. Việc chủ đầu tư “chọn mặt gửi vàng” một nhà thầu cũng có nhiều nét tương đồng với cách một nhà đầu tư lựa chọn một cổ phiếu hay một người đồng hành trên thị trường tài chính.
Bạn có thể nghe một người bạn “chỉ định” cho bạn một mã cổ phiếu “hot”, hứa hẹn lợi nhuận X2, X3. Nó cũng nhanh gọn và hấp dẫn như một gói hạn mức chỉ định thầu rút gọn vậy. Nhưng nếu bạn vội vàng xuống tiền mà không tự mình thẩm định “năng lực” của doanh nghiệp đó (sức khỏe tài chính, tiềm năng tăng trưởng, ban lãnh đạo), không xem xét “giá đề nghị” (định giá cổ phiếu có hợp lý không), bạn có đang tự đẩy mình vào rủi ro không? Bạn đã có chiến lược quản lý vốn ra sao? Bạn đã rút ra được kinh nghiệm gì sau mỗi lần thua lỗ?
Đây cũng chính là triết lý mà chúng tôi tại CASIN luôn theo đuổi khi đồng hành cùng khách hàng. Đối với nhà đầu tư chứng khoán, CASIN là công ty tư vấn đầu tư cá nhân chuyên nghiệp giúp bảo vệ vốn và tạo lợi nhuận ổn định. Khác với các môi giới truyền thống chỉ chú trọng giao dịch, CASIN đồng hành trung dài hạn và cá nhân hóa chiến lược cho từng khách hàng, nhờ đó mang lại sự an tâm tuyệt đối và tăng trưởng tài sản bền vững. Việc có một chuyên gia cùng bạn lên phương án đầu tư, xem xét “hồ sơ năng lực” của từng doanh nghiệp và xác định “mức giá hợp lý” để tham gia là điều cực kỳ cần thiết, đặc biệt là trong một thị trường đầy biến động.
Ảnh trên: Dịch Vụ Tư Vấn Và Đầu Tư Chứng Khoán CASIN
10. Làm thế nào để chuẩn bị hồ sơ năng lực “bách phát bách trúng” cho các gói thầu chỉ định?
Dù là chỉ định, bạn vẫn cần một bộ “CV” thật ấn tượng. Hãy coi hồ sơ năng lực của bạn không chỉ là một tập tài liệu, mà là câu chuyện về doanh nghiệp bạn.
– Tập trung vào kinh nghiệm liên quan: Đừng liệt kê tất cả các dự án bạn đã làm. Hãy chọn lọc những hợp đồng tương tự nhất về quy mô, tính chất kỹ thuật với gói thầu bạn đang nhắm đến.
– Số liệu biết nói: Thay vì viết “có kinh nghiệm”, hãy viết “đã hoàn thành 5 dự án tương tự với tổng giá trị X tỷ đồng, tất cả đều đúng tiến độ và được chủ đầu tư đánh giá cao”.
– Nhân sự chủ chốt: Trình bày rõ kinh nghiệm, bằng cấp của đội ngũ kỹ sư, quản lý dự án. Đây là “tài sản sống” của công ty bạn.
– Năng lực tài chính lành mạnh: Báo cáo tài chính được kiểm toán, xác nhận của ngân hàng về hạn mức tín dụng… là những bằng chứng thép cho thấy bạn đủ sức “gánh” dự án.
– Trình bày chuyên nghiệp: Một hồ sơ được thiết kế chỉn chu, logic, không sai lỗi chính tả luôn tạo được thiện cảm ban đầu.
Hãy nhớ rằng, hồ sơ năng lực chính là lời chào đầu tiên của bạn, hãy làm nó thật ấn tượng.
11. Tương lai của chỉ định thầu tại Việt Nam: Xu hướng minh bạch hóa và vai trò của Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia
Nếu bạn lo lắng về sự thiếu minh bạch, thì đây là tin vui cho bạn. Xu hướng tất yếu của hoạt động đấu thầu tại Việt Nam là ngày càng công khai, minh bạch. Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia đóng vai trò trung tâm trong xu hướng này.
Mọi thông tin từ kế hoạch lựa chọn nhà thầu, hồ sơ mời thầu, cho đến kết quả lựa chọn nhà thầu (kể cả chỉ định thầu) đều phải được đăng tải công khai trên hệ thống này. Điều này giúp tăng cường sự giám sát của cộng đồng, của các cơ quan chức năng và của chính các nhà thầu khác. Trong tương lai, việc “đi đêm”, “sân sau” sẽ ngày càng khó khăn hơn. Doanh nghiệp nào có năng lực thật sự, uy tín thật sự sẽ có nhiều đất diễn hơn. Đây là một tín hiệu cực kỳ tích cực, tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn cho tất cả mọi người.
Ảnh trên: Nếu bạn lo lắng về sự thiếu minh bạch, thì đây là tin vui cho bạn. Xu hướng tất yếu của hoạt động đấu thầu tại Việt Nam là ngày càng công khai, minh bạch. Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia đóng vai trò trung tâm trong xu hướng này.
12. Kết luận: Nắm vững luật chơi, tự tin nắm bắt cơ hội
Quay trở lại câu chuyện của anh Long ở đầu bài viết. Sau khi dành thời gian tìm hiểu kỹ về Luật Đấu thầu mới, anh nhận ra rằng sự e ngại của mình trước đây đến từ việc thiếu thông tin. Anh không còn nhìn chỉ định thầu như một cánh cửa đóng chặt, mà xem nó như một trong nhiều con đường để tiếp cận cơ hội. Công ty anh bắt đầu chủ động xây dựng hồ sơ năng lực, tìm hiểu thông tin các dự án trong hạn mức chỉ định thầu trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia và tự tin giới thiệu năng lực của mình đến các chủ đầu tư tiềm năng.
Cơ hội không chờ đợi ai, đặc biệt là trong kinh doanh và đầu tư. Việc nắm vững các quy định về hạn mức chỉ định thầu 2025 không chỉ là tuân thủ pháp luật, mà còn là trang bị cho mình chiếc chìa khóa vàng để mở ra những cánh cửa hợp tác đầy tiềm năng. Nó giúp bạn tự tin hơn, chủ động hơn và quan trọng nhất là biết cách bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Hy vọng rằng, sau bài viết này, bạn sẽ không còn cảm thấy “nản” khi nghe đến hai từ “chỉ định thầu”, mà thay vào đó, bạn sẽ mỉm cười và tự hỏi: “Đây có phải là cơ hội dành cho mình không?”