Tôi vẫn nhớ như in buổi chiều cà phê cuối năm cách đây vài năm. Người bạn thân của tôi, một trưởng phòng kinh doanh xuất sắc với mức lương nhiều người mơ ước, đột nhiên tuyên bố: “Tao sẽ nghỉ việc, ra ngoài làm riêng”. Cả đám bạn sững sờ. Mọi người khuyên can, phân tích rủi ro, vẽ ra viễn cảnh một công việc ổn định, một con đường thăng tiến rõ ràng đang chờ cậu ấy. Nhưng trong ánh mắt cậu bạn tôi lúc đó, tôi không thấy sự sợ hãi, mà là một ngọn lửa rực cháy – ngọn lửa của khát khao được tự tay xây dựng một thứ gì đó của riêng mình, giải quyết một vấn đề mà cậu ấy luôn trăn trở. Cậu ấy không muốn đi trên con đường được trải sẵn, cậu ấy muốn tự mình mở một lối đi.
Câu chuyện đó khiến tôi suy nghĩ rất nhiều. Điều gì khiến một người dám đánh đổi sự an toàn để lao vào một hành trình đầy bất định? Động lực nào mạnh mẽ đến mức có thể át đi tiếng nói của nỗi sợ hãi và sự hoài nghi? Đó chính là khoảnh khắc tôi thực sự cảm nhận được sức nặng và chiều sâu của một từ mà chúng ta nghe rất nhiều nhưng không phải ai cũng hiểu hết: Entrepreneur. Nó không chỉ là một danh xưng thời thượng, nó là một tinh thần, một hệ tư tưởng, một con đường đầy chông gai nhưng cũng vô cùng vinh quang. Bài viết này sẽ cùng bạn giải mã tất cả những góc cạnh của một entrepreneur.
1. Entrepreneur Là Gì? Vượt Xa Định Nghĩa Của Một “Ông Chủ”
Khi được hỏi entrepreneur là gì, nhiều người sẽ nhanh chóng trả lời: “là doanh nhân”, “là người làm chủ doanh nghiệp”. Điều này không sai, nhưng nó chưa đủ. Một người chủ tiệm tạp hóa kế thừa từ gia đình và một người tạo ra một ứng dụng công nghệ làm thay đổi thói quen người dùng, cả hai đều là “chủ”, nhưng chỉ người thứ hai mới thực sự mang trong mình ADN của một entrepreneur.
Vậy, sự khác biệt cốt lõi nằm ở đâu?
Entrepreneur là người nhận diện một cơ hội hoặc một vấn đề trong xã hội, từ đó thiết kế, xây dựng và vận hành một mô hình kinh doanh mới để giải quyết vấn đề đó, chấp nhận mọi rủi ro tài chính đi kèm với hy vọng tạo ra lợi nhuận và giá trị. Điểm nhấn ở đây là “mô hình kinh doanh mới” và “chấp nhận rủi ro”.
– Doanh nhân (Businessman/Businesswoman) có thể vận hành một mô hình kinh doanh đã có sẵn, tập trung vào việc tối ưu hóa lợi nhuận và duy trì sự ổn định. Ví dụ: mở một đại lý phân phối sản phẩm đã có thương hiệu.
– Entrepreneur thì khác. Họ là những người tiên phong, những người đổi mới. Họ không đi theo lối mòn, họ tạo ra con đường mới. Mark Zuckerberg tạo ra Facebook không chỉ để kinh doanh, mà để thay đổi cách chúng ta kết nối. Nguyễn Hà Đông tạo ra Flappy Bird không chỉ là một game, mà là một hiện tượng toàn cầu từ một studio độc lập. Họ nhìn thấy những gì người khác không thấy và dám đặt cược cả sự nghiệp vào tầm nhìn đó.
Ảnh trên: Entrepreneur
2. Tư Duy Cốt Lõi Của Một Entrepreneur: Bộ Não Hoạt Động Khác Biệt
Để dấn thân vào con đường này, một entrepreneur cần một hệ điều hành tư duy cực kỳ khác biệt. Đó không phải là thứ có thể học thuộc lòng trong sách vở, mà là sự rèn giũa qua từng trải nghiệm, từng thất bại.
2.1. Tư Duy Tăng Trưởng (Growth Mindset)
Đây là niềm tin rằng năng lực và trí tuệ có thể được phát triển thông qua sự cống hiến và nỗ lực. Thay vì nói “Tôi không làm được việc này”, họ sẽ hỏi “Làm thế nào để tôi có thể làm được việc này?”. Họ xem thách thức không phải là mối đe dọa, mà là cơ hội để học hỏi và lớn mạnh. Thất bại không phải là dấu chấm hết, mà là một bài học đắt giá trên con đường đi đến thành công.
2.2. Thiên Vị Hành Động (Bias for Action)
Trong khi nhiều người còn đang phân tích, do dự, một entrepreneur thực thụ đã bắt tay vào thử nghiệm. Họ hiểu rằng không có kế hoạch nào là hoàn hảo và cách tốt nhất để kiểm chứng một ý tưởng là tung nó ra thị trường. “Done is better than perfect” (Hoàn thành tốt hơn hoàn hảo) là câu thần chú của họ. Họ thà tạo ra một sản phẩm phiên bản 1.0 còn nhiều thiếu sót để nhận phản hồi từ người dùng, còn hơn là chờ đợi mãi một phiên bản 10.0 hoàn hảo trong tưởng tượng.
Ảnh trên: Thiên Vị Hành Động (Bias for Action)
2.3. Nhìn Thấy Cơ Hội Trong Vấn Đề
Nơi người khác thấy sự phiền toái, entrepreneur nhìn thấy cơ hội. Uber và Grab ra đời từ vấn đề khó bắt taxi truyền thống. Airbnb ra đời từ việc những nhà sáng lập không có tiền thuê khách sạn và nhận thấy có những không gian trống đang bị lãng phí. Họ có khả năng “lật ngược” vấn đề, biến nó thành một giải pháp kinh doanh tiềm năng. Bạn có bao giờ cảm thấy bực bội vì một dịch vụ nào đó ở Việt Nam còn quá tệ không? Rất có thể, đó chính là một cơ hội kinh doanh đang chờ bạn khám phá.
3. Những Tố Chất “Trời Sinh” Và “Tôi Luyện” Của Một Entrepreneur
Liệu có phải ai cũng có thể trở thành entrepreneur? Tôi tin rằng một phần tố chất là bẩm sinh, nhưng phần lớn hơn đến từ sự mài giũa không ngừng nghỉ.
– Đam mê cháy bỏng: Bạn không thể làm việc 16 tiếng một ngày, đối mặt với vô vàn áp lực nếu không thực sự yêu và tin vào những gì mình đang làm. Đam mê là nhiên liệu giúp họ vượt qua những đêm dài tăm tối nhất.
– Sự kiên trì bền bỉ (Grit): Đây là khả năng theo đuổi mục tiêu dài hạn với một sự bền bỉ không nao núng. Sẽ có những lúc bạn muốn bỏ cuộc, những lúc cả thế giới dường như chống lại bạn. Sự kiên trì là thứ duy nhất giữ bạn ở lại cuộc chơi.
– Khả năng chịu đựng rủi ro và sự bất định: Con đường của entrepreneur không có bản đồ. Họ phải học cách sống chung với sự không chắc chắn, đưa ra quyết định khi không có đủ dữ liệu và chấp nhận rằng thất bại là một khả năng hoàn toàn có thể xảy ra.
– Sự tò mò và ham học hỏi: Thế giới thay đổi mỗi ngày. Một entrepreneur thành công luôn là người học suốt đời. Họ đọc sách, tham gia hội thảo, kết nối với những người giỏi hơn mình, không bao giờ cho phép bản thân trở nên lỗi thời.
– Khả năng bán hàng và thuyết phục: Dù bạn có sản phẩm tốt đến đâu, nếu bạn không thể bán được nó, công ty bạn sẽ chết. Một entrepreneur phải là người bán hàng số một: bán ý tưởng cho nhà đầu tư, bán tầm nhìn cho nhân viên và bán sản phẩm cho khách hàng.
Ảnh trên: Sự kiên trì bền bỉ (Grit) Đây là khả năng theo đuổi mục tiêu dài hạn với một sự bền bỉ không nao núng.
4. Hành Trình Từ Ý Tưởng Đến Đế Chế: Entrepreneur Tìm Kiếm Và Thẩm Định Ý Tưởng Như Thế Nào?
“Tôi có một ý tưởng tuyệt vời!” – đó là câu nói quen thuộc. Nhưng một ý tưởng chỉ thực sự có giá trị khi nó giải quyết được một vấn đề thực tế cho một nhóm khách hàng đủ lớn và họ sẵn sàng trả tiền cho giải pháp đó.
Vậy quá trình này diễn ra như thế nào?
4.1. Quan sát và Đồng cảm
Ý tưởng tốt nhất thường đến từ việc quan sát thế giới xung quanh và đặt mình vào vị trí của người khác. Hãy bắt đầu từ những vấn đề của chính bạn, của gia đình bạn, của cộng đồng bạn. Có điều gì khiến bạn khó chịu mỗi ngày không? Có quy trình nào có thể được làm tốt hơn không?
4.2. Nghiên cứu và Thẩm định (Validation)
Đừng vội vàng xây dựng sản phẩm. Hãy nói chuyện với các khách hàng tiềm năng.
– Họ có thực sự coi đó là một vấn đề lớn không?
– Họ đang giải quyết vấn đề đó bằng cách nào?
– Họ có sẵn sàng trả tiền cho một giải pháp tốt hơn không? Và nếu có, thì bao nhiêu?
Giai đoạn này giống như một cuộc điều tra. Bạn cần thu thập bằng chứng để chứng minh rằng “giả thuyết” của bạn là đúng. Một cách hiệu quả là tạo ra một “Sản phẩm khả dụng tối thiểu” (Minimum Viable Product – MVP), có thể chỉ là một trang web đơn giản hoặc một bản trình bày, để xem phản ứng của thị trường trước khi đầu tư nguồn lực lớn.
Ảnh trên: Nghiên cứu và Thẩm định (Validation)
5. Đối Mặt Với Rủi Ro Và Thất Bại: Người Bạn Đồng Hành Không Thể Thiếu
Nếu bạn sợ thất bại, đừng nghĩ đến việc trở thành một entrepreneur. Thất bại không phải là đối lập của thành công, nó là một phần của thành công. Tôi đã từng chứng kiến những dự án tâm huyết sụp đổ, những khoản đầu tư mất trắng. Nỗi đau đó là thật. Cảm giác bất lực và hoài nghi bản thân là có thật.
Nhưng điều phân biệt một entrepreneur thực thụ và những người khác là cách họ phản ứng với thất bại. Họ không trốn chạy. Họ đối mặt, mổ xẻ, tìm ra bài học xương máu và đứng dậy mạnh mẽ hơn. Mỗi “vết sẹo” là một minh chứng cho sự dũng cảm, một bài học kinh nghiệm mà không trường lớp nào có thể dạy được. Bạn đã từng thất bại trong một dự án nào chưa? Bạn đã học được gì từ lần vấp ngã đó? Chính những câu trả lời đó mới định hình nên con người bạn.
6. Bộ Kỹ Năng Sinh Tồn Và Phát Triển Của Một Entrepreneur
Trở thành một entrepreneur đòi hỏi bạn phải là một người đa năng, đặc biệt là trong giai đoạn đầu.
– Quản lý tài chính: Bạn phải hiểu về dòng tiền, về lợi nhuận, về cách đọc báo cáo tài chính. Dòng tiền là mạch máu của doanh nghiệp. Hết tiền là hết game, dù ý tưởng của bạn có hay đến đâu.
– Marketing và Bán hàng: Như đã nói, đây là kỹ năng sống còn. Bạn phải biết cách kể câu chuyện về thương hiệu của mình, cách tiếp cận khách hàng và chốt giao dịch.
– Lãnh đạo và Xây dựng đội ngũ: Bạn không thể đi một mình. Bạn cần thu hút những người tài năng, truyền cảm hứng cho họ và tạo ra một văn hóa làm việc nơi mọi người có thể phát huy hết tiềm năng của mình.
– Đàm phán: Từ việc thương lượng với nhà cung cấp, đối tác cho đến gọi vốn từ nhà đầu tư, kỹ năng đàm phán sẽ quyết định bạn có được những thỏa thuận tốt nhất hay không.
– Quản lý sản phẩm và công nghệ: Trong thời đại số, dù bạn kinh doanh ngành gì, bạn cũng cần có hiểu biết cơ bản về công nghệ để có thể đưa ra những quyết định đúng đắn.
Ảnh trên: Từ việc thương lượng với nhà cung cấp, đối tác cho đến gọi vốn từ nhà đầu tư, kỹ năng đàm phán sẽ quyết định bạn có được những thỏa thuận tốt nhất hay không.
7. Không Chỉ Có Một Con Đường: Các Loại Hình Entrepreneur Phổ Biến
Thế giới entrepreneur vô cùng đa dạng. Việc hiểu rõ các loại hình này sẽ giúp bạn định vị bản thân tốt hơn.
– Entrepreneur Doanh nghiệp nhỏ (Small Business Entrepreneurship): Đây là những người mở nhà hàng, quán cà phê, cửa hàng thời trang, công ty dịch vụ… Họ thường tự bỏ vốn hoặc vay mượn từ gia đình, bạn bè. Mục tiêu chính là tạo ra lợi nhuận để nuôi sống bản thân và gia đình.
– Entrepreneur Khởi nghiệp có khả năng mở rộng (Scalable Startup Entrepreneurship): Đây là những người có tham vọng xây dựng một công ty có thể tăng trưởng nhanh chóng và chiếm lĩnh thị trường lớn, thường là trong lĩnh vực công nghệ. Họ tìm kiếm các ý tưởng đột phá, xây dựng mô hình kinh doanh có thể nhân rộng và thường gọi vốn từ các nhà đầu tư mạo hiểm (Venture Capitalists). Google, Facebook, Grab là những ví dụ điển hình.
– Entrepreneur trong Doanh nghiệp lớn (Intrapreneurship): Đây là những người làm việc trong một công ty lớn nhưng lại có tư duy và hành động như một entrepreneur. Họ lãnh đạo một bộ phận mới, phát triển một dòng sản phẩm mới, dám chấp nhận rủi ro để tạo ra sự đổi mới từ bên trong.
– Entrepreneur Xã hội (Social Entrepreneurship): Đây là những người thành lập doanh nghiệp với mục tiêu chính là giải quyết các vấn đề xã hội như môi trường, giáo dục, y tế… Lợi nhuận không phải là ưu tiên hàng đầu, mà là công cụ để tạo ra tác động tích cực và bền vững cho cộng đồng.
Ảnh trên: Entrepreneur Khởi nghiệp có khả năng mở rộng (Scalable Startup Entrepreneurship)
8. Góc Khuất Ít Ai Nói: Sự Cô Đơn, Áp Lực Và Cái Giá Của Việc Làm Chủ
Báo chí thường tô vẽ hình ảnh hào nhoáng của các entrepreneur thành đạt. Nhưng đằng sau đó là những góc khuất mà chỉ người trong cuộc mới thấu hiểu. Đó là sự cô đơn tột cùng khi phải đưa ra những quyết định sống còn mà không thể chia sẻ cùng ai. Là những đêm mất ngủ vì lo lắng cho dòng tiền, cho tương lai của nhân viên. Là áp lực phải luôn tỏ ra mạnh mẽ, lạc quan ngay cả khi bên trong đang rối bời.
Làm entrepreneur có nghĩa là bạn phải hy sinh. Hy sinh thời gian cho gia đình, bạn bè. Hy sinh những sở thích cá nhân. Sức khỏe tinh thần và thể chất thường bị đặt xuống hàng thứ yếu. Đây là một sự thật cần được thừa nhận. Nếu bạn đang cân nhắc con đường này, hãy chuẩn bị tinh thần cho cả những trận bão lớn chứ không chỉ những ngày nắng đẹp.
9. Bối Cảnh Entrepreneur Tại Việt Nam: Thách Thức Và Cơ Hội Vàng
Việt Nam đang ở trong một giai đoạn vàng cho tinh thần entrepreneurship. Với dân số trẻ, năng động, tốc độ tiếp cận công nghệ cao và một thị trường nội địa gần 100 triệu dân đầy tiềm năng, cơ hội đang mở ra ở khắp mọi nơi. Các lĩnh vực như công nghệ tài chính (Fintech), thương mại điện tử (E-commerce), công nghệ giáo dục (Edtech), nông nghiệp công nghệ cao, và phát triển bền vững đang có sức hút cực lớn.
Tuy nhiên, thách thức cũng không hề nhỏ. Đó là sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, hành lang pháp lý đôi khi chưa theo kịp sự phát triển, và đặc biệt là việc tiếp cận nguồn vốn chất lượng. Nhiều entrepreneur tài năng nhưng lại gặp khó trong việc gọi vốn hoặc quản lý tài chính hiệu quả, dẫn đến việc “chết yểu” dù ý tưởng rất tốt.
10. Từ Tư Duy Entrepreneur Đến Nhà Đầu Tư Thông Thái: Tại Sao Quản Lý Tài Chính Lại Quan Trọng Sống Còn?
Một điểm chung giữa một entrepreneur giỏi và một nhà đầu tư thành công là gì? Đó chính là khả năng quản lý rủi ro và tư duy về sự tăng trưởng bền vững. Một entrepreneur phải quản lý dòng tiền của công ty một cách cẩn trọng, quyết định khi nào nên “đốt tiền” để tăng trưởng, khi nào cần “thắt lưng buộc bụng”. Họ phải đánh giá các cơ hội, phân bổ nguồn vốn vào nơi có tiềm năng sinh lời cao nhất.
Tư duy này không chỉ áp dụng cho doanh nghiệp mà còn cực kỳ quan trọng đối với tài chính cá nhân của chính người chủ. Rất nhiều entrepreneur, vì quá tập trung vào “đứa con tinh thần” của mình, đã bỏ bê việc xây dựng khối tài sản cá nhân một cách độc lập. Họ dồn hết trứng vào một giỏ. Điều này cực kỳ rủi ro. Bạn đã bao giờ nghĩ, bên cạnh việc xây dựng doanh nghiệp, bạn cần có một chiến lược đầu tư cá nhân thông minh để bảo vệ thành quả và tạo ra sự an toàn tài chính cho tương lai chưa?
Đây chính là lúc việc có một người đồng hành chuyên nghiệp trở nên vô giá. Đối với các nhà đầu tư, đặc biệt là những người mang trong mình tinh thần doanh nhân và hiểu rõ giá trị của việc bảo vệ vốn, CASIN chính là công ty tư vấn đầu tư cá nhân chuyên nghiệp có thể giúp bạn làm điều đó. Khác với các môi giới truyền thống chỉ tập trung vào phí giao dịch ngắn hạn, CASIN tiếp cận với một tư duy hoàn toàn khác: đồng hành trung và dài hạn, cá nhân hóa chiến lược cho từng khách hàng để bảo vệ vốn và tạo ra lợi nhuận ổn định. Chúng tôi tin rằng, sự an tâm tuyệt đối và tăng trưởng tài sản bền vững chính là nền tảng vững chắc nhất để bạn có thể yên tâm chinh phục những đỉnh cao trong sự nghiệp kinh doanh của mình.
Ảnh trên: Dịch Vụ Tư Vấn Và Đầu Tư Chứng Khoán CASIN
11. Kết Luận: Entrepreneur Không Phải Là Chức Danh, Đó Là Một Hành Trình
Sau tất cả, entrepreneur không phải là một chức danh bạn có thể in lên danh thiếp. Đó là một bản sắc, một lựa chọn, một hành trình không có điểm kết thúc. Đó là hành trình của sự học hỏi không ngừng, của việc dám thất bại và đứng lên, của việc biến tầm nhìn thành hiện thực và tạo ra giá trị cho xã hội.
Con đường này không dành cho tất cả mọi người. Nó đòi hỏi sự hy sinh, lòng dũng cảm và một sự kiên trì phi thường. Nhưng nếu bạn cảm thấy trong mình có một ngọn lửa thôi thúc, một khát khao được kiến tạo, được để lại dấu ấn riêng trên thế giới này, thì đừng ngần ngại. Hãy chuẩn bị hành trang, tìm cho mình những người đồng đội, những người cố vấn đáng tin cậy và bắt đầu bước những bước đầu tiên.
Dù thành công hay thất bại, đó chắc chắn sẽ là cuộc phiêu lưu đáng giá nhất trong cuộc đời bạn. Bởi vì cuối cùng, điều quan trọng không phải là bạn đã đạt được gì, mà là bạn đã trở thành ai trên hành trình đó. Bạn đã sẵn sàng để viết nên câu chuyện của riêng mình chưa?