Bạn đã bao giờ nghe bản tin tài chính trên VTV, đọc một bài báo kinh tế và bắt gặp cụm từ “tài khoản vãng lai” hay “current account” chưa? Tôi còn nhớ như in lần đầu tiên nghe về nó, cảm giác thật xa vời và vĩ mô, giống như một khái niệm chỉ dành cho các chuyên gia kinh tế hay quan chức chính phủ. Khi đó, bản tin nói về việc “cán cân vãng lai của Việt Nam thặng dư ấn tượng trong quý…” và tôi đã tự hỏi: “Điều đó thì liên quan gì đến mình, một người đang loay hoay với những khoản đầu tư nhỏ lẻ?”.
Và tại sao nó lại quan trọng với túi tiền của bạn? Bởi vì tình trạng “thu chi” của cả một quốc gia sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của đồng tiền bạn đang nắm giữ, đến lãi suất bạn phải trả khi vay mua nhà, và thậm chí đến sự tăng hay giảm của chính cổ phiếu bạn đang đầu tư trên thị trường chứng khoán. Bài viết này sẽ không phải là một bài giảng kinh tế khô khan. Tôi và bạn sẽ cùng nhau “giải phẫu” khái niệm current account là gì một cách đơn giản nhất, để bạn thấy rằng, hiểu về nó cũng thú vị như việc phân tích báo cáo tài chính của một công ty vậy.
1. Định nghĩa đơn giản nhất: Current Account là gì?
Trước khi đi vào những chi tiết phức tạp, chúng ta hãy chốt lại một định nghĩa dễ nhớ. Current account, hay còn gọi là tài khoản vãng lai hoặc cán cân vãng lai, là một trong những thành phần chính của Cán cân thanh toán (Balance of Payments) của một quốc gia.
Nó đo lường tất cả các giao dịch giữa cư dân của một quốc gia với phần còn lại của thế giới về hàng hóa, dịch vụ, thu nhập và các khoản chuyển giao vãng lai một chiều trong một kỳ nhất định (thường là quý hoặc năm).
Nói một cách hình ảnh hơn, current account chính là “dòng tiền ròng” chảy vào và chảy ra khỏi một quốc gia.
– Nếu dòng tiền chảy vào nhiều hơn dòng tiền chảy ra, ta có Thặng dư tài khoản vãng lai (Current Account Surplus). Giống như một tháng bạn kiếm được nhiều hơn số tiền bạn chi tiêu.
– Nếu dòng tiền chảy ra nhiều hơn dòng tiền chảy vào, ta có Thâm hụt tài khoản vãng lai (Current Account Deficit). Giống như một tháng bạn “vung tay quá trán”, chi tiêu nhiều hơn số tiền kiếm được.
Vậy những dòng tiền nào được tính trong “cuốn sổ” này? Hãy cùng khám phá 4 thành phần cốt lõi của nó.
Ảnh trên: Current Account Là Gì
2. Bóc tách 4 thành phần cốt lõi của Current Account
Giống như một bản báo cáo kết quả kinh doanh của doanh nghiệp có doanh thu, giá vốn, chi phí,… thì current account cũng có 4 mục lớn. Hiểu rõ 4 mục này sẽ giúp bạn biết được sức mạnh kinh tế của một quốc gia đến từ đâu.
2.1. Cán cân thương mại hàng hóa (Balance of Trade in Goods)
Đây là thành phần lớn và dễ hình dung nhất. Nó đơn giản là sự chênh lệch giữa giá trị xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa hữu hình (những thứ bạn có thể sờ, nắm được).
– Tiền chảy vào (+): Khi Việt Nam xuất khẩu gạo, cà phê, dệt may, điện thoại và linh kiện điện tử ra thế giới. Mỗi container hàng rời cảng là một dòng tiền chảy vào “ví quốc gia”.
– Tiền chảy ra (-): Khi chúng ta nhập khẩu ô tô từ Đức, máy móc thiết bị từ Trung Quốc, dược phẩm từ Pháp, xăng dầu từ Singapore. Mỗi chiếc xe sang lăn bánh trên đường hay mỗi lít xăng bạn đổ đều là một dòng tiền chảy ra.
Ví dụ thực tế ở Việt Nam: Trong nhiều năm, Việt Nam tự hào là một quốc gia “xuất siêu”, nghĩa là giá trị xuất khẩu hàng hóa luôn lớn hơn nhập khẩu. Đây là một trụ cột cực kỳ quan trọng giúp tài khoản vãng lai của chúng ta thường xuyên ở trạng thái thặng dư. Các doanh nghiệp thuộc nhóm ngành xuất khẩu như dệt may (TNG, VGT), thủy sản (VHC, ANV), gỗ (PTB) hưởng lợi trực tiếp từ cán cân này.
2.2. Cán cân thương mại dịch vụ (Balance of Trade in Services)
Ảnh trên: Cán cân thương mại dịch vụ (Balance of Trade in Services)
Tương tự như hàng hóa, nhưng đây là các sản phẩm vô hình.
– Tiền chảy vào (+): Khi một du khách nước ngoài đến Vịnh Hạ Long, chi tiêu cho khách sạn, ăn uống, vé tham quan. Khi một công ty Việt Nam (như FPT Software) viết phần mềm cho khách hàng ở Nhật. Khi các hãng hàng không Việt Nam bán vé cho người nước ngoài.
– Tiền chảy ra (-): Khi bạn đi du lịch Thái Lan và chi tiêu ở đó. Khi một doanh nghiệp Việt Nam thuê một công ty luật của Mỹ để tư vấn. Khi chúng ta trả phí vận tải biển cho các hãng tàu nước ngoài.
Trong quá khứ, Việt Nam thường thâm hụt ở cán cân này, đặc biệt là chi phí vận tải và bảo hiểm do đội tàu quốc tế chiếm ưu thế. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ của du lịch và ngành outsourcing công nghệ, cán cân dịch vụ đang ngày càng được cải thiện.
2.3. Thu nhập sơ cấp (Primary Income)
Mục này hơi phức tạp hơn một chút. Nó ghi nhận thu nhập mà người dân và các công ty của một quốc gia kiếm được từ nước ngoài, và ngược lại.
– Tiền chảy vào (+):
Thu nhập từ lao động: Tiền lương của các kỹ sư, người lao động Việt Nam ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan gửi về cho gia đình.
Thu nhập từ đầu tư: Lợi nhuận mà tập đoàn Viettel thu được từ các thị trường nước ngoài như Campuchia, Myanmar. Lợi nhuận VinFast kiếm được từ việc bán xe ở Mỹ. Tiền lãi từ các khoản cho vay hoặc đầu tư trái phiếu ở nước ngoài.
– Tiền chảy ra (-):
Thu nhập từ lao động: Lương trả cho các chuyên gia, CEO người nước ngoài đang làm việc tại Việt Nam.
Thu nhập từ đầu tư: Lợi nhuận mà Samsung, Intel, LG… chuyển về Hàn Quốc, Mỹ sau một năm kinh doanh thành công ở Việt Nam. Tiền lãi mà Chính phủ hoặc doanh nghiệp Việt Nam phải trả cho các khoản vay nợ nước ngoài.
Đây là một cán cân cực kỳ quan trọng. Một quốc gia có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lớn như Việt Nam thường sẽ có dòng tiền chảy ra ở mục này rất đáng kể. Việc các “ông lớn” như Samsung chuyển lợi nhuận khổng lồ về nước là một khoản trừ lớn trong current account của chúng ta.
2.4. Chuyển giao vãng lai một chiều (Secondary Income hay Current Transfers)
Ảnh trên: Chuyển giao vãng lai một chiều (Secondary Income hay Current Transfers)
Đây là các giao dịch “cho, tặng” một chiều, không có hàng hóa hay dịch vụ nào đối ứng.
– Tiền chảy vào (+): Đây chính là khoản kiều hối khổng lồ mà người Việt Nam ở nước ngoài gửi về cho thân nhân trong nước. Mỗi năm, Việt Nam nhận hàng chục tỷ USD từ nguồn này. Ngoài ra còn có các khoản viện trợ không hoàn lại từ chính phủ nước ngoài, các tổ chức quốc tế.
– Tiền chảy ra (-): Các khoản viện trợ của Chính phủ Việt Nam cho các nước khác (ví dụ giúp Lào, Campuchia), tiền mà người nước ngoài sống ở Việt Nam gửi về quê nhà, các khoản đóng góp cho các tổ chức quốc tế.
Đối với Việt Nam, kiều hối là “phao cứu sinh” cho tài khoản vãng lai. Nó là một nguồn cung ngoại tệ ổn định và dồi dào, giúp bù đắp cho các khoản thâm hụt khác và củng cố dự trữ ngoại hối.
3. Thặng dư và Thâm hụt Current Account: Tốt hay Xấu?
Ảnh trên: Thặng dư tài khoản vãng lai (Current Account Surplus)
Nghe đến “thặng dư” (surplus), chúng ta thường nghĩ ngay đến điều tốt. Nghe đến “thâm hụt” (deficit), lại liên tưởng đến nợ nần, khó khăn. Nhưng trong kinh tế vĩ mô, mọi chuyện không hoàn toàn đơn giản như vậy.
Thặng dư tài khoản vãng lai (Current Account Surplus)
– Nghĩa là gì? Quốc gia đó là một “chủ nợ” ròng của thế giới. Họ bán ra nhiều hơn mua vào, kiếm được nhiều hơn chi tiêu. Lượng ngoại tệ chảy vào lớn hơn chảy ra.
– Ưu điểm:
Tăng dự trữ ngoại hối quốc gia, tạo ra một tấm đệm an toàn chống lại các cú sốc bên ngoài.
Tăng giá trị đồng nội tệ (do nhu cầu mua đồng nội tệ để thanh toán hàng hóa, dịch vụ của quốc gia đó tăng lên).
Giảm áp lực lên lãi suất, vì nguồn vốn trong nước dồi dào.
– Nhược điểm (Nếu duy trì quá lâu và quá lớn):
Đồng nội tệ quá mạnh có thể làm hại ngành xuất khẩu, khiến hàng hóa trở nên đắt đỏ hơn trong mắt người mua nước ngoài.
Có thể là dấu hiệu của nhu cầu tiêu dùng và đầu tư trong nước yếu. Người dân và doanh nghiệp thà “tiết kiệm” và cho nước ngoài vay (thông qua thặng dư) hơn là chi tiêu và đầu tư trong nước.
Dễ bị phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu. Một cú sốc từ thị trường thế giới (suy thoái, chiến tranh thương mại) có thể tác động nặng nề.
Thâm hụt tài khoản vãng lai (Current Account Deficit)
– Nghĩa là gì? Quốc gia đó là một “con nợ” ròng của thế giới. Họ đang “tiêu xài” nhiều hơn “thu nhập” của mình bằng cách vay mượn từ nước ngoài.
– Mặt trái (điều chúng ta thường lo sợ):
Gây áp lực làm mất giá đồng nội tệ (do nhu cầu bán đồng nội tệ để mua ngoại tệ thanh toán hàng nhập khẩu tăng lên).
Bào mòn dự trữ ngoại hối.
Nếu thâm hụt kéo dài và do tiêu dùng quá mức, nó có thể dẫn đến khủng hoảng nợ, khủng hoảng tiền tệ.
– Mặt phải (không phải lúc nào cũng xấu):
Một quốc gia đang phát triển mạnh mẽ có thể bị thâm hụt vì nhập khẩu rất nhiều máy móc, công nghệ, nguyên vật liệu để xây dựng nhà máy, cơ sở hạ tầng. Đây là một khoản “đầu tư cho tương lai”. Mỹ là một ví dụ điển hình của một nước có thâm hụt tài khoản vãng lai kinh niên nhưng kinh tế vẫn phát triển vì họ thu hút được nguồn vốn khổng lồ của thế giới để tài trợ cho sự thâm hụt đó.
Thâm hụt có thể phản ánh một nền kinh tế năng động với mức sống người dân tăng cao, họ có khả năng mua nhiều hàng hóa nhập khẩu hơn.
Kết luận ngắn gọn: Điều quan trọng không chỉ là thặng dư hay thâm hụt, mà là nguyên nhân và tính bền vững của nó. Một khoản thâm hụt do nhập khẩu máy móc để đầu tư sản xuất tốt hơn nhiều so với thâm hụt do nhập khẩu hàng xa xỉ để tiêu dùng.
Ảnh trên: Thâm hụt tài khoản vãng lai (Current Account Deficit)
4. Tại sao bạn, một nhà đầu tư cá nhân, phải quan tâm đến Current Account?
Đây chính là phần quan trọng nhất. Sau khi hiểu current account là gì, chúng ta cần biết nó tác động đến “túi tiền” của mình như thế nào.
4.1. Tác động đến Tỷ giá hối đoái (VND/USD)
Đây là tác động trực tiếp và rõ ràng nhất.
– Khi Việt Nam thặng dư current account: Nguồn cung đô la Mỹ (USD) và các ngoại tệ khác chảy vào dồi dào (từ xuất khẩu, kiều hối, du lịch…). Trong khi đó, nhu cầu USD không quá căng thẳng. Theo quy luật cung cầu, khi cung lớn hơn cầu, giá của USD sẽ có xu hướng giảm hoặc ổn định. Điều này có nghĩa là đồng Việt Nam (VND) sẽ mạnh lên.
– Khi Việt Nam thâm hụt current account: Nhu cầu USD để trả cho hàng nhập khẩu, trả nợ… tăng cao. Nguồn cung USD lại hạn hẹp. Khi cầu lớn hơn cung, giá USD sẽ có xu hướng tăng. Đồng VND sẽ yếu đi.
Tỷ giá ảnh hưởng đến tất cả chúng ta. Một đồng VND yếu đi sẽ làm giá xăng, giá điện thoại iPhone, giá sữa bột nhập khẩu… trở nên đắt đỏ hơn, gây ra lạm phát. Ngược lại, một đồng VND mạnh lên sẽ giúp kìm hãm lạm phát từ hàng nhập khẩu.
4.2. Tác động đến Lãi suất
Ảnh trên: Tác động đến Lãi suất
– Thặng dư current account thường đi kèm với nguồn vốn dồi dào trong hệ thống ngân hàng. Khi tiền nhiều, các ngân hàng không bị áp lực phải tăng lãi suất huy động. Thậm chí, Ngân hàng Nhà nước có thể có dư địa để giảm lãi suất điều hành nhằm kích thích kinh tế. Lãi suất thấp hơn có lợi cho cả người đi vay và thị trường chứng khoán.
– Thâm hụt current account kéo dài gây áp lực lên tỷ giá. Để ổn định tỷ giá (ngăn VND mất giá quá nhanh), Ngân hàng Nhà nước có thể phải dùng đến công cụ “tối thượng”: tăng lãi suất. Lãi suất cao hơn sẽ thu hút dòng vốn nước ngoài và khuyến khích người dân giữ VND, nhưng nó lại là “kẻ thù” của thị trường chứng khoán và các doanh nghiệp đang có nợ vay lớn.
Bạn còn nhớ giai đoạn cuối năm 2022, khi Fed tăng lãi suất và tỷ giá USD/VND căng như dây đàn không? Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã phải liên tục tăng lãi suất điều hành. Đó chính là một ví dụ điển hình về mối liên hệ giữa các yếu tố vĩ mô và chính sách tiền tệ.
4.3. Tác động đến Thị trường Chứng khoán (VN-Index)
– Ảnh hưởng đến các nhóm ngành cụ thể:
Nhóm Xuất khẩu (Thủy sản, Dệt may, Gỗ, Cao su…): Khi current account thặng dư nhờ xuất khẩu mạnh, các doanh nghiệp này rõ ràng đang “ăn nên làm ra”. Giá cổ phiếu của họ có xu hướng tích cực. Ngược lại, nếu thặng dư đến từ đồng nội tệ yếu, họ cũng được hưởng lợi kép vì doanh thu quy đổi ra VND sẽ lớn hơn.
Nhóm Nhập khẩu (Nhựa, Thép, Dược phẩm…): Các doanh nghiệp phải nhập khẩu nguyên liệu đầu vào sẽ gặp khó khăn khi current account thâm hụt và đồng VND mất giá. Chi phí của họ tăng lên, biên lợi nhuận bị bào mòn, giá cổ phiếu có thể bị ảnh hưởng tiêu cực.
Nhóm Ngân hàng và Bất động sản: Các nhóm ngành nhạy cảm với lãi suất sẽ bị ảnh hưởng gián tiếp. Một môi trường lãi suất thấp (thường đi kèm thặng dư current account) là điều kiện lý tưởng cho các ngành này phát triển.
– Ảnh hưởng đến dòng vốn ngoại (FII): Một quốc gia có current account thặng dư, kinh tế vĩ mô ổn định, tỷ giá được kiểm soát tốt sẽ là điểm đến hấp dẫn cho dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài. Khi khối ngoại mua ròng, đó là một lực đẩy quan trọng cho VN-Index. Ngược lại, khi vĩ mô bất ổn (thâm hụt lớn, rủi ro tỷ giá), họ sẽ rút vốn, gây áp lực lên thị trường.
Ảnh trên: Tác động đến Thị trường Chứng khoán (VN-Index)
5. Câu chuyện Current Account của Việt Nam: Một hành trình ấn tượng
Nếu nhìn lại lịch sử, bạn sẽ thấy một câu chuyện đầy cảm hứng. Trong những năm đầu đổi mới, Việt Nam thường xuyên ở trong tình trạng thâm hụt tài khoản vãng lai. Chúng ta phải nhập khẩu gần như mọi thứ, từ máy móc đến hàng tiêu dùng, trong khi năng lực xuất khẩu còn hạn chế.
Tuy nhiên, trong khoảng hơn một thập kỷ trở lại đây, bức tranh đã hoàn toàn thay đổi. Nhờ sự trỗi dậy mạnh mẽ của khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) như Samsung, LG… biến Việt Nam thành một công xưởng sản xuất của thế giới, kim ngạch xuất khẩu của chúng ta đã tăng vọt. Cộng với nguồn kiều hối ổn định và sự phục hồi của ngành du lịch, Việt Nam đã liên tục ghi nhận thặng dư tài khoản vãng lai trong nhiều năm.
Ví dụ, theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, năm 2023, cán cân vãng lai của Việt Nam ước tính thặng dư khoảng 3% GDP. Bước sang năm 2024 và dự báo cho 2025, các tổ chức quốc tế như World Bank hay IMF đều dự báo Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì trạng thái thặng dư. Đây chính là một “tấm khiên” vững chắc giúp kinh tế vĩ mô Việt Nam đứng vững trước nhiều biến động của thế giới, giúp Ngân hàng Nhà nước có đủ nguồn lực để điều hành tỷ giá một cách linh hoạt.
6. Những hiểu lầm phổ biến về Current Account mà nhà đầu tư hay mắc phải
Kinh tế học luôn có những cạm bẫy về nhận thức. Dưới đây là vài hiểu lầm mà tôi thấy nhiều người, kể cả những nhà đầu tư lâu năm, đôi khi vẫn nhầm lẫn.
– Hiểu lầm 1: “Thâm hụt current account nghĩa là chính phủ đang chi tiêu quá đà”. Sai. Current account là tổng hợp giao dịch của cả nền kinh tế (bao gồm chính phủ, doanh nghiệp và hộ gia đình) với thế giới. Nó hoàn toàn khác với Thâm hụt ngân sách chính phủ (là khi chính phủ chi nhiều hơn thu từ thuế, phí). Một quốc gia có thể thặng dư ngân sách nhưng vẫn thâm hụt current account nếu khu vực tư nhân nhập khẩu và tiêu dùng quá nhiều.
– Hiểu lầm 2: “Thặng dư current account luôn luôn tốt”. Như đã phân tích ở trên, không hẳn. Một quốc gia như Đức hay Nhật Bản có thặng dư khổng lồ trong nhiều năm, nhưng đó cũng là dấu hiệu của một nền kinh tế đang “già hóa”, tăng trưởng chậm và nhu cầu nội địa yếu.
– Hiểu lầm 3: “Cứ thấy thâm hụt là phải bán tháo cổ phiếu”. Đây là một phản ứng thái quá. Bạn cần phải xem xét nguyên nhân của thâm hụt là gì. Nếu Việt Nam thâm hụt do nhập khẩu ồ ạt máy móc thiết bị cho các siêu dự án như sân bay Long Thành hay các nhà máy bán dẫn, đó lại là một tín hiệu tích cực cho tăng trưởng trong dài hạn.
7. Sử dụng kiến thức về Current Account để ra quyết định đầu tư thông minh hơn
Ảnh trên: Dịch Vụ Tư Vấn Và Đầu Tư Chứng Khoán CASIN
Vậy sau khi đã hiểu rõ, chúng ta ứng dụng nó vào thực tế như thế nào? Đây không phải là một “chén thánh” giúp bạn đoán chắc chắn thị trường ngày mai sẽ tăng hay giảm, nhưng nó là một công cụ phân tích vĩ mô cực kỳ mạnh mẽ.
Hãy tập thói quen đặt câu hỏi:
– Khi đọc tin về xuất nhập khẩu: “Xuất siêu/nhập siêu này ảnh hưởng đến current account thế nào? Ngành nào đang là động lực chính? Cổ phiếu nào trong ngành đó đáng chú ý?”
– Khi thấy tỷ giá biến động: “Nguyên nhân đằng sau là gì? Có phải do áp lực từ current account hay do yếu tố toàn cầu? Tỷ giá này sẽ tác động đến doanh nghiệp nào trong danh mục của mình?”
– Khi nghe dự báo về kinh tế vĩ mô: “Dự báo current account của Việt Nam năm nay là thặng dư hay thâm hụt? Con số đó có ý nghĩa gì đối với triển vọng lãi suất và dòng vốn ngoại?”
Việc phân tích các chỉ số vĩ mô như current account chỉ là một mảnh ghép, dù là một mảnh ghép rất quan trọng, trong bức tranh đầu tư tổng thể. Để thực sự thành công, bạn còn cần phải phân tích sâu về nội tại doanh nghiệp, định giá cổ phiếu, và quan trọng nhất là phải có một chiến lược quản trị rủi ro và phân bổ vốn hợp lý.
Bạn có cảm thấy hơi choáng ngợp trước lượng thông tin và các yếu tố cần phân tích không? Đó là cảm giác hoàn toàn bình thường. Rất nhiều nhà đầu tư, kể cả những người đã có kinh nghiệm, đôi khi cũng loay hoay trong việc kết nối các dữ liệu vĩ mô với danh mục đầu tư cá nhân. Đây chính là lúc việc có một người đồng hành chuyên nghiệp trở nên vô giá. Nếu bạn mong muốn có một phương pháp đầu tư bài bản, bảo vệ đồng vốn quý giá của mình trước những biến động khó lường của thị trường và tạo ra lợi nhuận ổn định, hãy thử tìm hiểu về các dịch vụ tư vấn chuyên sâu.
Khác với các môi giới truyền thống thường tập trung vào việc khuyến khích bạn giao dịch liên tục, một công ty tư vấn đầu tư cá nhân chuyên nghiệp như CASIN sẽ đóng vai trò là người đồng hành trung và dài hạn của bạn. Họ sẽ cùng bạn xây dựng một lộ trình đầu tư được “cá nhân hóa”, phù hợp với khẩu vị rủi ro và mục tiêu tài chính của riêng bạn, giúp bạn an tâm tuyệt đối và tăng trưởng tài sản một cách bền vững. Việc có một chuyên gia bên cạnh để phân tích, đánh giá và đưa ra những lời khuyên khách quan có thể là sự khác biệt giữa thành công và thất bại, đặc biệt trong một thị trường luôn đầy rẫy cơ hội nhưng cũng không ít cạm bẫy.
8. Mối quan hệ giữa Current Account và các chỉ số kinh tế vĩ mô khác
Ảnh trên: Với GDP (Tổng sản phẩm quốc nội): GDP = Tiêu dùng + Đầu tư + Chi tiêu Chính phủ + Xuất khẩu ròng (Xuất khẩu – Nhập khẩu). Phần “Xuất khẩu ròng” chính là cán cân thương mại, thành phần lớn nhất của current account.
Để có một cái nhìn toàn cảnh, chúng ta cần đặt current account bên cạnh những người anh em của nó trong thế giới kinh tế vĩ mô.
– Với GDP (Tổng sản phẩm quốc nội): GDP = Tiêu dùng + Đầu tư + Chi tiêu Chính phủ + Xuất khẩu ròng (Xuất khẩu – Nhập khẩu). Phần “Xuất khẩu ròng” chính là cán cân thương mại, thành phần lớn nhất của current account. Do đó, một current account thặng dư mạnh mẽ (nhờ xuất siêu) sẽ đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng GDP.
– Với Lạm phát: Như đã nói, current account ảnh hưởng đến lạm phát thông qua kênh tỷ giá. Đồng nội tệ mất giá (do thâm hụt) sẽ gây ra “lạm phát nhập khẩu”.
– Với Tài khoản vốn (Capital Account): Trong cán cân thanh toán tổng thể, về lý thuyết, tổng của Tài khoản vãng lai, Tài khoản vốn và Sai số thống kê phải bằng 0. Điều này có nghĩa là, nếu một quốc gia thâm hụt current account 10 tỷ USD, thì họ phải có thặng dư tài khoản vốn (thu hút vốn đầu tư, vay nợ…) đúng 10 tỷ USD để bù đắp. Hiểu được mối quan hệ này giúp bạn biết được một quốc gia đang tài trợ cho thâm hụt của mình bằng cách nào.
9. Nhìn về tương lai: Triển vọng Current Account của Việt Nam và những rủi ro cần theo dõi
Nhìn về phía trước, triển vọng current account của Việt Nam vẫn khá sáng sủa, được hỗ trợ bởi:
– Dòng vốn FDI tiếp tục đổ vào các ngành sản xuất công nghệ cao.
– Việc ký kết và thực thi các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP.
– Ngành du lịch đang trên đà phục hồi mạnh mẽ.
– Nguồn kiều hối ổn định.
Tuy nhiên, không có con đường nào chỉ trải hoa hồng. Nhà đầu tư cần phải theo dõi các rủi ro tiềm tàng:
– Suy thoái kinh tế toàn cầu: Các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam như Mỹ, EU, Trung Quốc gặp khó khăn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến kim ngạch xuất khẩu.
– Căng thẳng địa chính trị và chủ nghĩa bảo hộ: Các cuộc chiến thương mại có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng và dựng lên các hàng rào thuế quan mới.
– Biến động giá cả hàng hóa thế giới: Việt Nam vẫn là nước nhập khẩu ròng năng lượng (xăng, dầu), nên giá dầu thế giới tăng cao sẽ tác động tiêu cực đến cán cân thương mại.
Ảnh trên: Dòng vốn FDI tiếp tục đổ vào các ngành sản xuất công nghệ cao.
10. Kết luận: Từ hiểu biết đến hành động thông thái
Chúng ta đã cùng nhau đi qua một hành trình khá dài để giải mã current account là gì. Hy vọng rằng, giờ đây, khi nghe thấy cụm từ này trên các phương tiện truyền thông, bạn không còn cảm thấy nó xa lạ nữa. Thay vào đó, bạn sẽ thấy nó như một người bạn quen, một chỉ báo sức khỏe quan trọng của nền kinh tế, một câu chuyện về dòng tiền đang âm thầm định hình nên cơ hội và rủi ro cho chính các khoản đầu tư của bạn.
Hiểu về current account không phải để trở thành một nhà kinh tế học, mà là để trở thành một nhà đầu tư thông thái hơn. Nó giúp bạn có một cái nhìn từ trên cao, một bối cảnh vĩ mô để đặt các quyết định vi mô của mình vào đó. Nó giúp bạn hiểu được “dòng chảy lớn” của nền kinh tế, thay vì chỉ bị cuốn theo những con sóng nhỏ của thị trường hàng ngày.
Đầu tư chứng khoán là một hành trình học hỏi không ngừng nghỉ. Bạn đã rút ra được bài học gì sau mỗi lần thị trường biến động mạnh? Bạn đã có cho mình một phương pháp đầu tư để đi đường dài, hay vẫn đang loay hoay với những quyết định mua bán ngắn hạn? Hãy bắt đầu bằng việc trang bị cho mình những kiến thức nền tảng vững chắc như current account. Đừng chỉ là một người quan sát thụ động, hãy chủ động tìm hiểu, phân tích và đưa ra quyết định dựa trên sự hiểu biết sâu sắc. Đó chính là con đường duy nhất để bảo vệ thành quả và gia tăng tài sản một cách bền vững.