Đôi khi, mình nghe bạn bè trò chuyện về việc đầu tư cổ phiếu, rồi có người hỏi: “Ủa, chứng khoán cơ sở là gì, khác chứng khoán phái sinh ở điểm nào, mua bán ra sao?” Lúc đầu mình cũng mơ hồ. Nhưng sau vài lần “làm chuột bạch”, cũng vấp phải vài thua lỗ, mình dần nhận ra ý nghĩa và những khía cạnh thú vị của loại chứng khoán này. Có thể bạn đã từng như mình, nghe loáng thoáng đâu đó về những mã cổ phiếu tăng trưởng mạnh, rồi tìm hiểu “chứng khoán cơ sở là gì” nhưng chưa thực sự hiểu cặn kẽ. Bài viết hôm nay là một hành trình mình chia sẻ những kiến thức tổng hợp, những câu chuyện thực tế về thị trường chứng khoán cơ sở, để bạn nắm trọn vẹn mọi góc độ và tự tin hơn khi đầu tư.
1. Chứng Khoán Cơ Sở Là Gì?
Khi nói đến thị trường chứng khoán ở Việt Nam, đa phần mọi người liên tưởng ngay đến việc mua cổ phiếu của các công ty niêm yết trên sàn giao dịch như HOSE (Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM) hay HNX (Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội). Thực ra, đó chính là những ví dụ điển hình của chứng khoán cơ sở. Vậy, cụ thể chứng khoán cơ sở là gì?
Chứng khoán cơ sở hiểu một cách đơn giản là các loại chứng khoán được niêm yết và giao dịch trực tiếp trên thị trường, đại diện cho quyền sở hữu một phần vốn hay quyền đòi nợ của doanh nghiệp hoặc tổ chức phát hành. Ở Việt Nam, chứng khoán cơ sở phổ biến nhất gồm cổ phiếu, trái phiếu và chứng chỉ quỹ. So với các loại chứng khoán phái sinh như hợp đồng tương lai hay quyền chọn, chứng khoán cơ sở mang giá trị thực gắn liền với hoạt động kinh doanh, tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành. Nói cách khác, mua cổ phiếu cơ sở của một công ty tức là bạn mua chính một phần của công ty đó.
Chẳng hạn, nếu bạn sở hữu 1.000 cổ phiếu của một doanh nghiệp lớn trong ngành sản xuất thép, bạn đang là chủ sở hữu (dù nhỏ bé) của công ty. Giá cổ phiếu cơ sở tăng hay giảm phụ thuộc vào kết quả kinh doanh, kế hoạch phát triển, môi trường kinh tế vĩ mô và đặc biệt là tâm lý của nhà đầu tư trên thị trường. Do đó, hiểu rõ bản chất chứng khoán cơ sở sẽ giúp bạn có cái nhìn chính xác hơn về chiến lược đầu tư, cũng như khả năng sinh lời hay rủi ro.
Ảnh trên: Chứng Khoán Cơ Sở Là Gì?
2. Tại Sao Chứng Khoán Cơ Sở Quan Trọng Trong Thị Trường Chứng Khoán?
Không phải ngẫu nhiên mà cổ phiếu, trái phiếu hay chứng chỉ quỹ – vốn là những loại hình chứng khoán cơ sở – thu hút đông đảo nhà đầu tư. Trên thực tế, toàn bộ cấu trúc của thị trường chứng khoán (bao gồm thị trường cơ sở và thị trường phái sinh) đều xoay quanh các công cụ cơ bản này.
Lý do thứ nhất nằm ở tính thực chất. Nếu thị trường phái sinh có thể được xem là một thị trường “đoán” giá tương lai hoặc phòng ngừa rủi ro, thì chứng khoán cơ sở chính là đại diện cho giá trị nội tại, là nguồn gốc tạo ra giá trị thực. Ví dụ, một hợp đồng tương lai chỉ số VN30 chỉ là quyền giao dịch ở một mức giá nào đó trong tương lai, còn giá trị của nó lại phụ thuộc vào biến động của rổ cổ phiếu trên VN30. Cũng giống như con sông và nhánh sông, phái sinh chỉ là phần mở rộng, còn giá trị cốt lõi vẫn nằm ở nước của con sông chính – tức thị trường cơ sở.
Lý do thứ hai nằm ở thanh khoản dồi dào. Trong năm 2022 và đầu năm 2023, giá trị giao dịch cổ phiếu trên HOSE thường xuyên đạt hàng chục nghìn tỷ đồng mỗi phiên. Điều này chứng tỏ độ sôi động rất lớn, cho phép nhà đầu tư dễ dàng mua bán, chốt lời hay cắt lỗ. Đối với ai mới tham gia, đây cũng là cánh cửa tiếp cận đơn giản, quen thuộc.
Thêm vào đó, nhiều cơ hội đầu tư dài hạn cũng khởi nguồn từ chứng khoán cơ sở. Có nhiều công ty Việt Nam trả cổ tức bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu thường xuyên, cổ phiếu tăng trưởng ổn định, mang lại khoản lợi nhuận dài hạn đáng kể cho nhà đầu tư. Đây là điều mà những công cụ phái sinh khó có thể làm được, bởi phái sinh thường tập trung vào giao dịch ngắn hạn, kiếm lợi nhuận từ biến động giá nhiều hơn.
3. Đặc Điểm Cơ Bản Của Chứng Khoán Cơ Sở
Nhiều bạn thường hỏi mình: “Chứng khoán cơ sở có đặc điểm gì cần lưu ý, cần bao nhiêu vốn để mua, có khác gì với phái sinh hay không?” Mình thường trả lời: “Chúng có một số đặc điểm rất cụ thể, không khó nắm, nhưng cần chú tâm để không bị nhầm lẫn.”
Trước hết là quyền sở hữu. Mua cổ phiếu hay trái phiếu cơ sở có nghĩa bạn thật sự sở hữu một phần doanh nghiệp, hoặc cho doanh nghiệp vay tiền (nếu đó là trái phiếu). Khi công ty hoạt động tốt, giá cổ phiếu sẽ tăng, bạn hưởng lãi vốn, thậm chí được chia cổ tức. Trường hợp công ty thua lỗ thì giá cổ phiếu sẽ giảm. Rủi ro mất mát vẫn có, nhưng đi cùng đó là cơ hội sinh lời bền vững.
Tiếp theo là thời gian giao dịch trên sàn. Đối với thị trường cơ sở ở Việt Nam, khung giờ giao dịch cố định từ 9h – 11h30 và 13h – 15h trong các ngày làm việc. Mỗi phiên có nhiều giai đoạn khớp lệnh, liên tục hay định kỳ, nhà đầu tư cần nắm quy tắc để đặt lệnh hợp lý. Điều này đòi hỏi bạn phải theo dõi sát thị trường hoặc chọn chiến lược đầu tư dài hạn để không quá “sốt ruột” khi giá rung lắc trong ngắn hạn.
Không thể bỏ qua quy định giao dịch và biên độ dao động. Chẳng hạn, sàn HOSE giới hạn cổ phiếu dao động tối đa ±7% trong một phiên, HNX ±10%, UpCOM ±15%. Chứng khoán phái sinh có thể biến động mạnh hơn, nhưng cũng kèm rủi ro lớn hơn. Nắm rõ tính chất của chứng khoán cơ sở, bạn sẽ ít bị “sốc” khi thị trường biến động.
Một đặc điểm khác quan trọng nữa là thanh khoản. Với hàng nghìn nhà đầu tư và khối lượng lệnh khổng lồ mỗi ngày, cơ hội khớp lệnh của bạn khá cao. Đó là lý do tại sao nhiều người thường ưu tiên giao dịch cổ phiếu “Bluechip” (những mã cổ phiếu lớn, thanh khoản cao) để dễ dàng mua bán.
Ảnh trên: Đặc Điểm Cơ Bản Của Chứng Khoán Cơ Sở.
4. Phân Loại Chứng Khoán Cơ Sở Thường Gặp
Nhắc đến chứng khoán cơ sở, mọi người hầu như quen thuộc với cổ phiếu, trái phiếu. Tuy nhiên, ta cũng nên chú ý đến chứng chỉ quỹ và một số dạng khác:
Cổ phiếu: Đây là phần vốn góp của nhà đầu tư vào doanh nghiệp cổ phần. Lợi nhuận từ cổ phiếu đến từ chênh lệch giá mua – bán hoặc cổ tức. Ví dụ, nếu bạn mua cổ phiếu XYZ ở mức giá 20.000 đồng và vài tháng sau giá tăng lên 25.000 đồng, bạn lãi 5.000 đồng cho mỗi cổ phiếu, chưa kể tiền cổ tức (nếu có).
Trái phiếu: Trái phiếu cũng là một loại chứng khoán cơ sở, đại diện cho khoản nợ mà tổ chức phát hành cam kết trả cho người nắm giữ. Lãi suất trái phiếu thường cố định, rủi ro thấp hơn cổ phiếu, nhưng cũng có khả năng vỡ nợ nếu tổ chức phát hành không đủ khả năng thanh toán. Dù vậy, so với cổ phiếu, trái phiếu được ưu tiên thanh toán khi công ty phá sản.
Chứng chỉ quỹ: Khi bỏ tiền vào quỹ đầu tư, bạn nhận được chứng chỉ quỹ, thể hiện quyền sở hữu một phần tài sản của quỹ. Danh mục quỹ có thể gồm nhiều mã cổ phiếu, trái phiếu, giúp đa dạng hóa rủi ro. Bạn không cần tự chọn từng mã, mọi thứ do đội ngũ quản lý quỹ lo liệu. Lợi nhuận tùy thuộc vào khả năng quản lý của quỹ.
Tất cả đều nằm trong hệ thống chứng khoán cơ sở và giao dịch trên sàn chứng khoán. Mỗi loại có ưu nhược điểm riêng, nhà đầu tư có thể tùy chọn phù hợp với khẩu vị rủi ro và mục tiêu lợi nhuận của mình.
5. Điểm Khác Biệt Giữa Chứng Khoán Cơ Sở Và Chứng Khoán Phái Sinh
Bạn từng nghe khái niệm “mua hợp đồng tương lai chỉ số VN30”? Đó là ví dụ của chứng khoán phái sinh, khá khác biệt với chứng khoán cơ sở. Mình từng chứng kiến cảnh một người bạn nhảy qua thị trường phái sinh để “đánh nhanh thắng nhanh”, rồi tài khoản cháy chỉ trong vài ngày. Dĩ nhiên, phái sinh có thể giúp kiếm lời nhanh, song mặt trái là rủi ro cực cao nếu không hiểu rõ bản chất.
Với chứng khoán cơ sở, bạn nắm giữ tài sản thực (cổ phiếu, trái phiếu,…) và giá trị gắn liền với kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Trong khi đó, chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính có giá trị phụ thuộc vào tài sản cơ sở. Ví dụ, hợp đồng tương lai VN30 dao động theo chỉ số VN30. Nếu dự đoán sai, bạn hoàn toàn có thể lỗ đậm do tỷ lệ đòn bẩy cao.
Ngoài ra, chứng khoán phái sinh ở Việt Nam hiện chủ yếu tập trung vào hợp đồng tương lai chỉ số VN30, ít đa dạng hơn. Còn chứng khoán cơ sở lại vô cùng phong phú, bao gồm hàng trăm mã cổ phiếu, các loại trái phiếu, quỹ ETF,… Nhà đầu tư có thêm lựa chọn để xây dựng danh mục, giảm thiểu rủi ro.
Ảnh trên: Chứng Khoán Cơ Sở Và Chứng Khoán Phái Sinh
6. Những Ai Nên Đầu Tư Vào Chứng Khoán Cơ Sở?
Không phải ai cũng sẵn sàng tham gia thị trường phái sinh đầy biến động, hay mua bán ngoại hối. Chứng khoán cơ sở phù hợp với những đối tượng tìm kiếm sự ổn định, mong muốn đầu tư dài hạn vào giá trị doanh nghiệp. Nếu bạn là người mới, còn ít kinh nghiệm, mình nghĩ nên bắt đầu với chứng khoán cơ sở để rèn luyện kỹ năng theo dõi thị trường, phân tích doanh nghiệp.
Giả sử bạn mua cổ phiếu của một ngân hàng lớn như VCB hay CTG. Bạn có thể theo dõi báo cáo tài chính hằng quý, quan sát lợi nhuận, các chỉ số an toàn vốn. Nếu kết quả kinh doanh tích cực, bạn nắm giữ lâu dài để hưởng giá trị tăng trưởng. Cổ phiếu ngân hàng ở Việt Nam thường có thanh khoản cao, thuận tiện cho việc mua bán.
Nếu bạn có ít thời gian theo dõi thị trường, nhưng vẫn muốn đầu tư, chứng chỉ quỹ cũng là lựa chọn tốt. Thay vì phải lựa chọn từng mã, bạn ủy thác vốn cho quỹ, để đội ngũ chuyên gia giúp bạn quản lý, phân bổ vào danh mục hợp lý. Dĩ nhiên, phí quản lý quỹ cũng cần được cân nhắc. Nhưng nhìn chung, cách này vẫn hiệu quả cho người muốn đầu tư an toàn.
7. Cần Bao Nhiêu Vốn Để Mua Chứng Khoán Cơ Sở?
Một câu hỏi mình thường gặp là: “Phải có bao nhiêu tiền mới mua được chứng khoán cơ sở?” Thật ra, ngay cả khi chỉ có vài triệu đồng, bạn đã có thể bắt đầu. Mỗi sàn có lô tối thiểu 100 cổ phiếu, vậy nếu mua một mã cổ phiếu giá 20.000 đồng, bạn cần khoảng 2 triệu đồng. Tuy nhỏ, nhưng đó cũng là tấm vé để bạn trở thành nhà đầu tư, làm quen với thị trường.
Trong vài năm gần đây, các công ty chứng khoán liên tục đổi mới, cho phép đặt lệnh lô lẻ trên nền tảng riêng, song khối lượng lô chẵn 100 cổ phiếu vẫn là chuẩn. Nếu bạn chỉ có 5 triệu đồng, bạn có thể chọn các mã cổ phiếu vừa tầm, hoặc chia ra mua 2-3 mã khác nhau nếu giá phù hợp. Một số bạn trẻ còn tích lũy mỗi tháng một khoản tiền để mua thêm cổ phiếu, dần dần xây dựng danh mục đầu tư.
Nói vậy không có nghĩa bạn nên “all-in” hết số tiền đang có vào một mã duy nhất. Bạn cần nhớ rõ: Chứng khoán, dù là cơ sở, vẫn có rủi ro. Việc quản lý vốn rất quan trọng. Chia sẻ với bạn, mình từng dốc gần hết số tiền tiết kiệm vào một cổ phiếu bất động sản khi nghe tin đồn công ty sắp có dự án “khủng”. Kết quả là dự án bị trì hoãn, giá giảm sâu, mình khóc ròng. Bài học rút ra: Chỉ nên đầu tư khoản tiền nhàn rỗi, phân tán rủi ro vào nhiều mã, đừng tham lam chạy theo tin đồn.
8. Lưu Ý Khi Giao Dịch Chứng Khoán Cơ Sở Trên Thị Trường Việt Nam
Ảnh trên: Chọn sàn giao dịch uy tín. Ở Việt Nam, chúng ta có ba sàn chính là HOSE, HNX và UpCOM.
Bên cạnh câu chuyện về số vốn, còn nhiều khía cạnh bạn cần tìm hiểu khi giao dịch chứng khoán cơ sở. Mình sẽ chia sẻ đôi chút kinh nghiệm cá nhân, hy vọng giúp bạn tránh bớt những “cú ngã” không đáng.
Thứ nhất, chọn sàn giao dịch uy tín. Ở Việt Nam, chúng ta có ba sàn chính: HOSE, HNX và UpCOM. Cổ phiếu niêm yết trên HOSE thường là doanh nghiệp quy mô lớn, thanh khoản cao. Trên HNX có những cổ phiếu tầm trung, còn UpCOM gồm công ty mới lên sàn. Mỗi sàn có ưu thế và biên độ dao động giá khác nhau. Bạn nên hiểu rõ quy định giao dịch từng sàn trước khi mua.
Thứ hai, theo dõi chỉ số chứng khoán thường xuyên. VN-Index, VN30, HNX-Index, UpCOM-Index là những chỉ số đại diện cho biến động giá của toàn sàn. Chẳng hạn, khi chỉ số VN-Index đang ở mức 1.050 điểm, nếu ngày hôm sau nó tăng lên 1.060 điểm, có nghĩa bình quân giá cổ phiếu trên sàn HOSE nhích lên, thị trường có màu xanh tích cực. Đó cũng là tín hiệu chung để bạn đánh giá tâm lý thị trường.
Thứ ba, quy định về tỷ lệ ký quỹ nếu có (dùng margin). Một số nhà đầu tư vay ký quỹ để tăng vị thế mua, có thể lãi đậm nếu cổ phiếu tăng, hoặc lỗ gấp đôi khi giá đi ngược. Lời khuyên chân thành là bạn nên sử dụng margin ở mức vừa phải, hoặc thậm chí không dùng trong giai đoạn đầu khi chưa vững kinh nghiệm. Sự cám dỗ của vay ký quỹ dễ làm bạn “bốc đầu” mất kiểm soát.
Thứ tư, phương pháp phân tích cũng rất quan trọng. Một số người dùng phân tích cơ bản, soi kỹ báo cáo tài chính, tỷ lệ tăng trưởng lợi nhuận, dòng tiền, nợ vay, tiềm năng ngành nghề. Số khác lại thiên về phân tích kỹ thuật, dựa vào biểu đồ giá, khối lượng giao dịch, các chỉ báo như RSI, MACD,… Đôi khi, bạn có thể kết hợp cả hai để có cái nhìn toàn diện hơn.
9. Góc Nhìn Về Cơ Hội Và Thách Thức Trong Chứng Khoán Cơ Sở
Nếu ngắm thị trường chứng khoán cơ sở Việt Nam từ năm 2020 đến nay, chúng ta thấy rất nhiều thăng trầm. Có giai đoạn VN-Index vượt 1.500 điểm vào cuối năm 2021, ai nắm cổ phiếu giai đoạn đó hẳn “vui như Tết”. Nhưng đến năm 2022, thị trường lại lao dốc về sát mốc 900 điểm, khiến nhiều nhà đầu tư buộc phải cắt lỗ, thậm chí chán nản rời thị trường.
Tuy nhiên, trải qua các chu kỳ khủng hoảng, thị trường Việt Nam vẫn đang trên đà phát triển. Nhà đầu tư nước ngoài ngày càng quan tâm, dòng tiền ngoại liên tục đổ vào những cổ phiếu Bluechip. Nhiều doanh nghiệp trong nước đã và đang khẳng định vị thế không chỉ ở thị trường nội địa mà còn ở toàn cầu. Không ít nhà đầu tư cá nhân, nếu kiên trì nắm giữ cổ phiếu chất lượng, vẫn gặt hái mức lợi nhuận ấn tượng.
Thị trường cơ sở là nơi phản ánh sát nhất sự phát triển của nền kinh tế và tiềm năng doanh nghiệp. Đó là cơ hội. Mặt khác, thách thức lớn nhất là làm sao để chọn được doanh nghiệp tăng trưởng bền vững, vượt qua sóng gió kinh tế. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng phải quản lý cảm xúc, tránh chạy theo đám đông, không để tham lam hay sợ hãi chi phối quá mức.
10. Làm Thế Nào Để Bắt Đầu Đầu Tư Chứng Khoán Cơ Sở Một Cách Hiệu Quả?
Ảnh trên: Bạn nên thường xuyên theo dõi trang thông tin chính thức của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở giao dịch để cập nhật chính sách, quy định.
Mỗi người sẽ có chiến lược đầu tư riêng, nhưng nhìn chung, mình gợi ý bạn thử tuần tự theo các bước sau:
Mở tài khoản chứng khoán tại công ty uy tín: Bạn cần cung cấp CMND/CCCD, điền thông tin cơ bản, sau đó có thể nộp tiền và mua cổ phiếu trực tuyến. Chọn công ty môi giới có phí giao dịch hợp lý, nền tảng hỗ trợ tốt.
Tìm hiểu doanh nghiệp, thị trường: Đọc báo cáo tài chính, thông tin ngành, kết quả kinh doanh, các tin tức mới nhất liên quan. Bạn cũng nên thường xuyên theo dõi trang thông tin chính thức của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở giao dịch để cập nhật chính sách, quy định.
Xây dựng danh mục, xác định mục tiêu: Bạn muốn đầu tư dài hạn 3-5 năm hay lướt sóng ngắn hạn? Mỗi mục tiêu sẽ có cách chọn mã cổ phiếu và phân bổ vốn khác nhau. Đầu tư dài hạn thường chọn cổ phiếu có nền tảng tốt, còn lướt sóng ngắn hạn hay chú trọng phân tích kỹ thuật, đón sóng thị trường.
Kiểm soát rủi ro, tâm lý: Luôn đặt ra mức cắt lỗ và chốt lời phù hợp để bảo vệ tài khoản. Hãy rút kinh nghiệm sau mỗi lần thua lỗ, ghi chép lại lý do mua bán, điều gì đã xảy ra với thị trường, và bạn học được gì. Việc lặp đi lặp lại những sai lầm cũ chỉ khiến bạn mất thêm tiền và thời gian.
Cập nhật thông tin liên tục: Thị trường biến đổi mỗi ngày, đôi lúc sự kiện kinh tế – chính trị thế giới cũng ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Hãy duy trì thói quen đọc tin tức tài chính, quan sát những yếu tố vĩ mô như lạm phát, lãi suất ngân hàng,… Chúng đều tác động ít nhiều đến quyết định đầu tư.
11. Câu Chuyện Thực Tế Và Bài Học Rút Ra
Mình còn nhớ lần đầu tiên quyết định mua cổ phiếu cơ sở, mình chọn một doanh nghiệp dược phẩm vì tin vào tiềm năng ngành chăm sóc sức khỏe. Lúc đó, giá cổ phiếu khoảng 40.000 đồng. Vì đã đọc một vài báo cáo tài chính, mình thấy lãi ròng công ty tăng trưởng, lại đang mở rộng nhà máy mới. Mình mua 300 cổ phiếu với hy vọng giữ lâu dài.
Thế rồi thị trường chung điều chỉnh mạnh, giá cổ phiếu của mình rơi xuống 36.000 đồng, khoản lỗ tạm thời khoảng 4.000 đồng/cổ phiếu. Không ít bạn bè khuyên mình “cắt lỗ đi” vì “có thể còn giảm sâu”. Nhưng phân tích nội tại, mình thấy doanh nghiệp không có tín hiệu xấu. Mình quyết định giữ. Khoảng 5 tháng sau, thị trường hồi phục, cổ phiếu bật tăng lên 48.000 đồng. Mình chốt lời, thu về khoản lãi tương đối. Bài học ở đây là khi bạn tin vào giá trị doanh nghiệp, hãy kiên định, đừng bị chi phối bởi những rung lắc ngắn hạn.
Dĩ nhiên, không phải lúc nào cũng “happy ending”. Có những lần mình vội vã mua một mã cổ phiếu ngành vận tải vì nghe tin “công ty sắp ký hợp đồng lớn”, kết quả hợp đồng không thành. Cổ phiếu lao dốc, mình lỗ đậm, phải cắt lỗ để bảo toàn vốn. Từ đó, mình hiểu cần kiểm chứng thông tin kỹ càng, dựa vào báo cáo, nguồn tin chính thống chứ không nên nghe phong phanh hay FOMO.
12. Nên Đầu Tư Vào Chứng Khoán Cơ Sở Lúc Nào?
Ảnh trên: Thời điểm đầu tư lý tưởng thường là khi bạn có nguồn tiền nhàn rỗi và thị trường đang ở pha tích lũy hoặc điều chỉnh giảm về mức hấp dẫn.
Thời điểm đầu tư lý tưởng thường là khi bạn có nguồn tiền nhàn rỗi và thị trường đang ở pha tích lũy hoặc điều chỉnh giảm về mức hấp dẫn. Đương nhiên, không ai dám chắc thị trường đã chạm đáy hay chưa. Tuy nhiên, nếu bạn xác định đầu tư dài hạn, có thể cân nhắc mua dần những cổ phiếu tốt bất kể thị trường ở vùng giá nào, chỉ cần mức định giá không quá cao và bạn có niềm tin về triển vọng công ty.
Ngoài ra, giai đoạn kinh tế vĩ mô ổn định, lãi suất ngân hàng có xu hướng giảm, dòng tiền thường có khuynh hướng chảy mạnh vào thị trường chứng khoán. Điều này từng diễn ra vào năm 2021 khi nhiều người rút tiền từ ngân hàng để đầu tư cổ phiếu. Đó cũng có thể là cơ hội cho bạn. Song quan trọng là chọn đúng doanh nghiệp, tránh những mã đầu cơ.
13. Mở Rộng Sang Các Khía Cạnh Khác Của Chứng Khoán Cơ Sở
Bạn có thể thắc mắc thêm về cách đọc bảng giá, khớp lệnh, lệnh giới hạn, lệnh thị trường, hay cách tính thuế. Giao dịch cổ phiếu thường mất phí giao dịch (khoảng 0,1-0,3% tùy công ty chứng khoán) và thuế 0,1% trên giá trị bán. Đừng quên yếu tố này, nhất là khi bạn thường xuyên lướt sóng. Chốt lời 2% nhưng trừ phí và thuế có khi chỉ còn 1,5%.
Bên cạnh đó, chứng khoán cơ sở còn có các chương trình phát hành thêm, chia cổ tức, phát hành trái phiếu chuyển đổi… Những hoạt động này thường ảnh hưởng trực tiếp đến giá cổ phiếu và quyết định của nhà đầu tư. Ai nắm giữ cổ phiếu trước ngày chốt quyền sẽ được hưởng quyền lợi nhất định. Hiểu rõ cách thức này giúp bạn chủ động ra quyết định, tránh bị bất ngờ khi giá điều chỉnh kỹ thuật sau ngày giao dịch không hưởng quyền.
Thị trường chứng khoán ở Việt Nam cũng đang phát triển thêm nhiều sản phẩm mới. Trong tương lai, chúng ta có thể chứng kiến sự đa dạng hơn nữa của các loại chứng khoán cơ sở, thu hút thêm dòng tiền. Điều đó đòi hỏi nhà đầu tư liên tục học hỏi, cập nhật kiến thức.
14. Có Nên Tự Đầu Tư Hay Tìm Đơn Vị Tư Vấn?
Đây là câu hỏi lớn của nhiều người mới tham gia thị trường. Nếu bạn có kiến thức tài chính, đam mê nghiên cứu báo cáo doanh nghiệp, phân tích xu hướng, bạn có thể tự giao dịch. Tuy nhiên, hãy lưu ý, đầu tư đòi hỏi kiên nhẫn và thời gian theo dõi nhất định. Thị trường đôi lúc biến động rất nhanh, những tin tức liên quan đến ngành hay doanh nghiệp có thể thay đổi cục diện chỉ trong vài giờ.
Nếu bạn cảm thấy quá tải, không chắc chắn, thì việc tìm một chuyên gia tư vấn cá nhân hoặc một công ty tư vấn đầu tư chuyên nghiệp cũng là lựa chọn đáng cân nhắc. Họ có thể giúp bạn sàng lọc danh mục, đánh giá cổ phiếu tiềm năng, lên phương án quản lý rủi ro, tối ưu hóa chiến lược. Giả sử bạn đang loay hoay chưa biết nên chọn cổ phiếu bluechip hay cổ phiếu đầu ngành, thì đôi lời khuyên từ chuyên gia giàu kinh nghiệm có thể giúp bạn tiết kiệm thời gian và tiền bạc.
Đặc biệt, nếu bạn là nhà đầu tư mới, có chút bỡ ngỡ trước cách vận hành của thị trường, một dịch vụ tư vấn đầu tư như của CASIN sẽ cho bạn cảm giác được đồng hành ngay từ đầu. Đôi lúc, điều đó giúp bạn tránh được những sai lầm đáng tiếc, ổn định tâm lý và có kế hoạch chinh phục thị trường dài hơi. Khi thị trường “đầy hỗn loạn”, nhiều tin đồn thất thiệt, có người cùng “dẫn dắt” để an tâm vẫn luôn tốt hơn là “tự mình bơi” trong mớ thông tin ngổn ngang.
Ảnh trên: Nếu bạn cảm thấy quá tải, không chắc chắn, thì việc tìm một chuyên gia tư vấn cá nhân hoặc một công ty tư vấn đầu tư chuyên nghiệp cũng là lựa chọn đáng cân nhắc.
15. Tương Lai Của Thị Trường Chứng Khoán Cơ Sở Tại Việt Nam
Mình vẫn tin thị trường chứng khoán Việt Nam còn nhiều tiềm năng phát triển. Hiện tại, chúng ta có vài triệu tài khoản chứng khoán, nhưng vẫn thấp so với dân số hơn 90 triệu. Khi kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, chính sách thu hút vốn FDI được đẩy mạnh, nhiều khả năng chứng khoán cơ sở sẽ đón nhận thêm dòng vốn mới, thúc đẩy thanh khoản và nâng tầm định giá.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, doanh nghiệp Việt Nam cũng có cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu, nâng cao năng lực cạnh tranh. Điều này góp phần tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận, từ đó nâng giá cổ phiếu. Tuy nhiên, nhà đầu tư phải luôn tỉnh táo, bởi không phải doanh nghiệp nào cũng tận dụng được cơ hội. Sàn giao dịch là nơi phản ánh chân thật nhất thực lực doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp nào làm ăn yếu kém, giá cổ phiếu chắc chắn khó bứt phá lâu dài.
16. Tổng Kết Và Định Hướng Hành Động
Đến đây, hẳn bạn đã hình dung khá rõ chứng khoán cơ sở là gì, tầm quan trọng, các đặc điểm cốt lõi, cơ hội, rủi ro và cách bắt đầu hành trình đầu tư. Mình thường bảo với bạn bè: “Khi đã xác định đầu tư nghiêm túc, hãy coi việc mua cổ phiếu cũng giống như trở thành một phần của doanh nghiệp. Tìm hiểu và gắn bó cùng họ, đừng chỉ chạy theo sóng ngắn.”
Vậy bạn có thể làm gì ngay sau khi đọc bài viết này? Nếu bạn chưa có tài khoản, hãy mở một tài khoản chứng khoán ở công ty uy tín. Bắt đầu nghiên cứu một số mã cổ phiếu trong ngành bạn quan tâm. Tìm hiểu các tin tức, phân tích tài chính cơ bản. Tập đặt câu hỏi: Doanh nghiệp này có thực sự tiềm năng không? Họ có lợi thế cạnh tranh nào? Kế hoạch kinh doanh ra sao? Tình hình kinh tế vĩ mô có ủng hộ không?
Bạn cũng nên cân nhắc mục tiêu đầu tư của mình. Ngắn hạn, trung hạn hay dài hạn? Rót vốn ít hay nhiều? Luôn chuẩn bị kịch bản cho trường hợp thị trường xấu đi, bạn sẵn sàng cắt lỗ hay tiếp tục giữ? Mình tin, khi bạn tư duy đầy đủ, bạn sẽ có khả năng tránh được những cú shock tâm lý, từ đó đưa ra quyết định hợp lý hơn.
Cuối cùng, đừng quên rằng kiến thức và kinh nghiệm là vô giá. Mỗi bài học, dù thành công hay thất bại, đều khiến bạn trưởng thành trên hành trình đầu tư.
Chúc bạn sớm tìm ra con đường đầu tư thích hợp với bản thân và vững vàng trước mọi cơn sóng thị trường. Hãy cứ tự tin khai phá tiềm năng to lớn của chứng khoán cơ sở, vì biết đâu bạn sẽ là người góp phần thúc đẩy một tương lai tươi sáng cho nền kinh tế Việt Nam. Chúc bạn thành công.